Co ciekawe, jego wybuch naukowcy zaczęli przewidywać już pięć lat temu. To pierwsza tak udana prognoza zachowania się wulkanu z głębin oceanu - donosi serwis "ScienceDaily".

Geolog z Oregon State University - Bill Chadwick oraz Scott Nooner z Columbia University i z Lamont-Doherty Earth Observatory uważnie obserwują Axial Seamount od ponad dekady. W 2006 roku na łamach "Journal of Volcanology and Geothermal Research"sugerowali, że Axial może wybuchnąć przed rokiem 2014. Oparli się wtedy na serii pomiarów ciśnienia dna krateru, świadczących, iż unosi się ono pod wpływem ciśnienia uwięzionej w głębi lawy.

"Notorycznie trudno jest przewidywać zachowanie wulkanów. Jeszcze mniej niż o lądowych wiemy o wulkanach podwodnych. Możliwość monitorowania Axial Seamount i ustalenia, że szykuje się do erupcji, jest wielce ekscytująca" - opowiada Chadwick.

Ostatni raz Axial wybuchł w 1998 r. Od tamtej pory naukowcy uważnie mu się przyglądali. Precyzyjne czujniki mierzyły ciśnienie dna krateru (takich samych używa się w głębinach, by wykrywać zagrożenie tsunami) i jego pionowe ruchy. Badacze odkryli, że miejsce to systematycznie nadyma się w tempie 15 centymetrów na rok, świadcząc o przesuwaniu się magmy i jej gromadzeniu coraz bliżej szczytu.

Kiedy Axial wybuchł w 1998 roku, jego kaldera (komora z magmą) opadła nagle aż o 3,2 metra, a magma wypłynęła na dno oceanu. Po tej erupcji kaldera ponownie zaczęła się wypełniać. Naukowcy prognozowali, iż wulkan znów może być gotowy do wybuchu, gdy dno krateru osiągnie poziom z roku 1998. "Mamy dowód, że Axial Seamount zachowuje się w sposób bardziej przewidywalny, niż wiele innych wulkanów" - mówi Nooner. Jak zauważa, prognozowanie wybuchu większości wulkanów na lądzie jest co najmniej trudne, a ich zachowanie jest zmienne i złożone. Axial to jedyny podwodny wulkan, u którego przez cały cykl systematycznie mierzono deformacje na powierzchni.

O tym, że wulkan wybuchł, naukowcy zorientowali się 28 lipca w trakcie ekspedycji w jego rejon na pokładzie statku należącego do Woods Hole Oceanographic Institution. Dzięki zdalnie sterowanemu robotowi podwodnemu badacze odkryli nowy jęzor lawy na dnie morskim, którego jeszcze rok temu tam nie było. "Zabawne" - wspomina Chadwick. - Z początku zdawało się nam, że źle trafiliśmy. Wszystko wyglądało inaczej. Na dnie nie mogliśmy znaleźć naszych znaków orientacyjnych ani instrumentów pomiarowych".

Część instrumentów jednak się znalazła, a z ich wskazań wynika, że erupcja nastąpiła 6 kwietnia. Naukowcy nie umieją określić skali najnowszego wybuchu, podejrzewają jednak, że mógł być on trzy razy silniejszy niż 13 lat temu. Teraz lawa zakryła dno morskie strumieniem o szerokości co najmniej dwóch kilometrów.

Znajdujące się na dnie urządzenia udokumentowały setki drobnych wstrząsów w czasie erupcji. Pracujące w tym samym czasie na lądzie sejsmografy (w sieci Sound Surveillance System) Amerykańskiej marynarki wykryły ich ledwie kilka.

Po najnowszym wybuchu dno krateru obniżyło się o ponad dwa metry. Kolejne pomiary pomogą doskonalić skuteczność ewentualnych, dalszych prognoz zachowania wulkanów podwodnych, a może nawet i lądowych.

PAP - Nauka w Polsce

zan/ krf/bsz