Zachwycający paleontologów odcisk powstał w okolicy obecnego Massachusetts (USA), kiedy na jednej z istniejących tam wówczas, błotnistych kałuż, siadła jętka. Błoto, na które trafiła, miało konsystencję idealną, aby zachować dokładny odcisk jej ciała. Widać nawet ślady drobnych "pazurków", którymi grzebała w błocie. Z czasem woda naniosła na odcisk warstwę szlamu, która twardniejąc, niczym odlew w formie, zachowała kształt owada przez tysiące lat.

Odcisk ten jest najstarszym dziś znanym, jaki pozostawił owad latający - poprzedni rekordzista liczył 280-285 mln lat. Natomiast najstarszy skamieniały ślad ciała owada w ogóle pochodzi z dewonu, który zaczął się 418 mln lat temu.

Na odcisk jętki natrafił w 2008 r. Richard Knecht z Museum of Comparative Zoology na Harvard University, wówczas student Tufts University, błądząc po bagniskach w pobliżu niewielkiego centrum sklepowo-usługowego pod Massachusetts. Szukał tam formacji skalnej, która - jak wynikało ze źródeł - może zawierać skamieniałości. Kiedy wydostał się z bagien, natknął się na właściwe skały. "Chwyciłem obluzowany kawałek blisko krawędzi, który naturalnie się oddzielił, jak zwietrzały" - opowiada Knecht. "Otworzyłem go jak książkę, a w środku ukazały mi się dwie połowy odciśniętego owada - matryca i odlew".

Większą część owadziego ciała tworzą tkanki miękkie. Kiedy zwierzę jest martwe, tkanki te szybko się rozkładają albo schną i zniekształcają. Dobrej jakości skamieniałość lub odcisk owada, na której widać części ciała, to dla naukowca prawdziwy rarytas.

Najczęściej spotyka się odciśnięte skrzydła. "U większości skamieniałych owadów, kiedy się im przyjrzeć, nie widać zbyt wielu szczegółów" - komentuje cytowany przez "News in Science" dr Conrad Labandeira, kurator działu paleoentomologii ze Smitsonian Institution w Waszyngtonie. Dlatego znalezisko z Massachussetts uważa za bardzo cenne, ze względu na stopień zachowania. Można w nim dostrzec nawet odcisk śladów, pozostawionych przez ruszające się odnóża. To daje naukowcom pojęcie o zakresie ich ruchu. Podobnych informacji zwykle nie uzyskujemy ze skamieniałych organizmów - podkreślił.

Naukowcy sądzą, że znalezisko reprezentuje jednego z przodków współczesnych jętek. Jego odkrycie pozwala przesunąć wstecz datę pojawienia się na ziemi tej grupy owadów. W czasach, w których żyła skamieniała jętka (w tropikalnych wówczas okolicach dzisiejszego Massachusetts) żyły też inne owady latające i inne, płazy, przodków gadów oraz dawno wymarłe gatunki roślin, m.in. przypominające skrzypy - wylicza Jacob Benner z Tufts University. ZAN

PAP - Nauka w Polsce

krf/bsz