Metoda polega na podgrzaniu próbki do temperatury 105 °C, w celu usunięcia z niej całej wilgoci. Następnie naukowcy ważą próbkę i poddają działaniu 600 °C. Woda w postaci grup hydroksylowych wyparowuje wtedy z obiektu. Dzięki temu można uzyskać oryginalną wagę zabytku - z momentu jego wytworzenia. Po zważeniu próbki pozostawia się ją na kilka tygodni. W tym czasie wchłania wilgoć z otoczenia. Teraz należy zestawić przyrost wilgoci w próbce na osi czasu i uzyskuje się wynik - datę powstania ceramiki.

"Problem polega na tym, że metoda nadal znajduje się w powijakach. Żywimy nadzieję, że dzięki międzynarodowej współpracy, która właśnie się rozwija nastąpi postęp w jej opracowaniu" - wyjaśnia prof. Jarosław W. Drelich.

Badacze testują próbki poddając je zróżnicowanym temperaturom. Udało się również ustalić, że rehydroksylacja jest dwuetapowym procesem - najpierw wilgoć jest wchłaniana przez ceramikę, a następnie wiąże się z elementami składowymi minerałów.

Prof. Drelich w pierwszej fazie projektu wraz z prof. Timothym J. Scarlettem - archeologiem i ze studentem Patrickiem Bowenem odkryli nową zależność, która opisuje proces wiązania wody przez wyprażoną ceramikę. Równanie prezentujące ustalenia badaczy ukaże się wkrótce w periodyku naukowym "Journal of American Ceramic Society".

"Właśnie przeprowadzamy badania kinetyki usuwania i ponownego wchłaniania wody. Tylko zrozumienie oddziaływań wody z glinkami, kinetyki wiązania wody, efektu porowatości i składu mineralnego na kinetykę wiązania wody pozwoli nam potwierdzić, czy zależności empiryczne stosowane do datowania mają potwierdzenie w zjawiskach, jakie zachodzą w czasie uwadniania wyprażonych próbek ceramicznych" - wyjaśnia prof. Drelich.

Zdaniem polskiego naukowca, jeżeli metoda się sprawdzi, będzie to przełom w możliwości datowania nielakierowanej ceramiki z użyciem prostszej aparatury niż stosowanej w datowaniach izotopu węgla radioaktywnego czy termoluminescencji (TL).

W najbliższych latach planowane są równoczesne analizy tej samej ceramiki w trzech ośrodkach, które podejmą próbę datowania tych kawałków wykorzystując nową metodę.

"Użyjemy tylko ceramiki, której data będzie oznaczona na podstawie innych metod, takich jak stratygrafia, TL czy datowanie radiowęglowe. Datowanie nie będzie znane osobom przeprowadzającym testy, aby wykluczyć sugestie" - zapowiada naukowiec.

Naukowcy są otwarci na współpracę z archeologami - na razie chęć współudziału zgłosiło kilkunastu amerykańskich badaczy przeszłości.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

agt/bsz