Dzbaneczniki (Nepenthes) to rośliny "żywiące się" m.in. owadami, które dostarczają im cennych związków azotu. Oprócz płaskich liści wytwarzają także liście pułapkowe, czyli dzbankowate twory z wieczkiem, napełnione płynem trawiennym. Działają one jak pułapki, do których wpadają owady.

Obrzeże dzbanka jest pokryte śliską, wabiącą substancją. Owad wpada do środka pułapki i zanurza się w cieczy trawiennej, z której już nie może się wydostać. Roślina trawi zdobycz i wchłania składniki odżywcze, zwłaszcza związki azotu i fosforu. Dzbanki posiadają także wieczko, dzięki któremu woda deszczowa nie rozcieńcza trawiącego soku.

Dzbaneczniki z gatunku Nepenthes rafflesiana elongata mają szczególnie długie dzbanki. Mimo to łapią siedem razy mniej owadów niż inne dzbaneczniki z Borneo.

Zespół doktora Ulmara Grafe wykazał, że nieudane łowy roślina wynagradza sobie nawiązaniem owocnej współpracy z nietoperzem Kerivoula hardwickii, który przyczaja się w dzbanku powyżej powierzchni trawiącego soku. Odchody nietoperza wpadają do dzbanka i są trawione, dostarczając roślinie cennych substancji pokarmowych. Natomiast ukryty w dzbanku nietoperz unika ssących krew pasożytów.

W zeszłym roku dr Charles Clarke z Monash University obserwował małe ssaki - wiewióreczniki - wypróżniające się do ogromnych (o pojemności nawet 2 litrów) dzbanków innego gatunku - Nepenthes rajah. W tym wypadku zwierzę dostarczało roślinie składników pokarmowych, ale nie korzystało z niej jako schronienia.

Zdaniem doktora Grafe, jego odkrycie może być przykładem subtelnych współzależności w przyrodzie - wyginięcie dzbanecznika mogłoby zagrozić nietoperzowi - i na odwrót. PMW

PAP - Nauka w Polsce

agt/bsz