"Mój pierwszy kontakt z działalnością naukową miał miejsce w czasie mojej nauki w III Liceum Ogólnokształcącym w Poznaniu. Brałem udział w pracach Młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Rezultatem tej działalności była praca maturalna pt. +Otrzymywanie i własności dielektryczne kryształów soli Seignette'a+, wykonana w Zakładzie Fizyki Kryształów Instytutu Fizyki Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, pod kierunkiem prof. dr hab. Jadwigi Stankowskiej. W 1975 roku otrzymałem Nagrodę Młodych Talentów II Stopnia Kuratora Oświaty i Wychowania. Myślę, że to miało duży wpływ na mój wybór działalności naukowej oraz popularyzatorskiej" - wspomina w rozmowie z PAP doc. dr hab. Zbigniew Trybuła.

W 1981 roku, po skończeniu studiów fizyki na UAM w Poznaniu, rozpoczął studia doktoranckie w Instytucie Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu i wraz z żoną, która też jest fizykiem, zamieszkał w Odolanowie. W 1975 r. powstała tam jedyna istniejąca w Polsce i w Europie niskotemperaturowa instalacja do odzysku helu z gazu ziemnego. W 1977 roku prof. dr hab. Jan Stankowski powołał do istnienia Zakład Fizyki Niskich Temperatur w Odolanowie, będący zamiejscową pracownią Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu.

  Lato z helem 2009.Źródło: Zbigniew Trybuła

"Tu uczyliśmy się fizyki i techniki niskich temperatur. Działalność dydaktyczną i popularyzatorską zaszczepił w nas nasz Mistrz, prof. dr hab. Jan Stankowski, zmarły rok temu. To On zainicjował Warsztaty Naukowe +Lato z Helem+ dla uczniów szkół średnich i studentów 26 lat temu. Cieszę się, że wraz z moimi współpracownikami kontynuujemy i rozwijamy to dzieło" - oddaje zasługi zmarłemu profesorowi doc. Trybuła.

Głównym tematem tegorocznych XXVI Warsztatów Naukowych "Lato z Helem" była kriogenika i nowe technologie. Młodzi badacze mogli wysłuchać wykładów prowadzonych przez wybitnych naukowców z całego kraju. Prelekcje były poświęcone m.in. molekularnej elektronice spinowej, nadprzewodnictwu w temperaturze pokojowej, kriogenice helowej w dużych laboratoriach badawczych, manipulacjom atomami i cząsteczkami za pomocą skaningowej mikroskopii próbnikowej.

Gośćmi tegorocznego "Lata z Helem" byli: prof. Jerzy Janik z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, prof. Karol Wysokiński z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, prof. Piotr Pierański z Politechniki Poznańskiej, prof. Maciej Chorowski z Politechniki Wrocławskiej, prof. Ryszard Czajka z Politechniki Poznańskiej, doc. Ryszard Rogacki z Instytutu Fizyki Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych we Wrocławiu oraz były uczeń "Lata z Helem" doc. Jan Martinek z Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu.

Podczas XXV Warsztatów Naukowych "Lato z Helem" młodzież przeprowadzała eksperymenty, związane z niskimi temperaturami. Młodzi pasjonaci fizyki wysłuchali też wykładów o helu, zwanym w środowisku naukowym "arystokratą wśród gazów". Warsztatom towarzyszyła wystawa "Fascynujący świat fizyki".

Lato z helem 2008.Źródło: Zbigniew Trybuła

Młodzież zaprezentowała wyniki swoich badań oraz uczestniczyła w specjalnej sesji poświęconej jubileuszowi 25-lecia spotkań w Odolanowie. W miasteczku od 30 lat prowadzone są badania naukowe, w których wykorzystywany jest ciekły hel - najzimniejsza ciecz na Ziemi (-269 stopni Celsjusza). Zakład istnieje na terenie odolanowskiego PGNiG SA, w którym gaz skraplany jest na skalę przemysłową. Jest to jedna z pięciu takich firm na świecie.

Większość uczestników zostało skierowanych na warsztaty z Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci. "To najzdolniejsza młodzież w kraju. Obecnie uczestnicy pierwszych edycji Warsztatów są już doktorami, docentami i profesorami. Tak bardzo zafascynowała ich kiedyś fizyka, że związali z nią całe swoje życie" - powiedział PAP doc. Trybuła.

"Zależy nam na tym, by ludzie usłyszeli, że fizyka to coś fajnego. Jednocześnie pokazujemy, że trzeba się jej uczyć" - powiedziała koordynator warsztatów, Małgorzata Trybuła. Według dziekana wydziału fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu profesora Ryszarda Naskręckiego, warsztaty w Odolanowie mają niespotykany charakter, jest to chyba jedyne na świecie miejsce, gdzie młodzi ludzie prezentują wyniki swoich badań naukowych. "Poziom ich wystąpień jest imponujący, czasem porównywalny z pracami magisterskimi" - ocenił profesor.

Przez 25 lat do Odolanowa przyjechało prawie stu wykładowców, którzy wygłosili ponad 230 wykładów dla 500 uczniów i studentów. "Warsztaty są znakomitym sposobem w kształtowaniu młodych adeptów fizyki, którzy w przyszłości będą tworzyć nowe technologie i rozwiązywać skomplikowane zagadnienia naukowe" - powiedział Trybuła.

Uczony wraz z gronem współpracowników już przygotowuje przyszłoroczne XXVII, dość szczególne, bo przypadające w setną rocznicę odkrycia nadprzewodnictwa.

Lato z Helem 2009. Źródło: Zbigniew Trybuła

"Popularyzację i pokazanie piękna fizyki realizuję też poprzez liczne wykłady dla różnych środowisk, szczególnie uczniów szkół. Od 1994 roku było ich 54. W roku 2010, oprócz tradycyjnych Warsztatów Naukowych +Lato z Helem+, w czerwcu miałem wykład dla Uniwersytetu Dziecięcego w Ostrowie Wielkopolskim. Rok temu dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Wieruszowie. Fizyka niskich temperatur może być fascynująca zarówno dla najmłodszych, jak i dla starszych słuchaczy" - ocenia doc. Trybuła.

W 2010 r. został również zaproszony jako wykładowca na Wakacyjny Kurs dla doktorantów z Europy, który odbył się w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN pod Genewą. Pod koniec września wygłosił też wykład i zaprezentował pokazy w III LO w Kaliszu w ramach Szkolnych Spotkań z Nauką.

"Wraz z żoną zainicjowaliśmy koło naukowe w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Odolanowie. Uczniowie już po raz drugi przygotowali wystawę interaktywną, którą zwiedziło ponad 1500 uczniów z całego powiatu ostrowskiego. W tym roku hasłem przewodnim było: +Chronisz, oszczędzasz, wygrywasz+, a w 2009 roku - +Fascynujący świat fizyki+. Cieszy nas, że w przygotowanie tych wystaw czynnie włączyło ponad 50 uczniów gimnazjum" - uczony dzieli się z PAP swoją satysfakcją.

Od 1 kwietnia 1996 roku doc. Trybuła jest kierownikiem Zakładu Fizyki Niskich Temperatur w Odolanowie Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu. W latach 1990-1994 był przewodniczącym Rady Miasta i Gminy Odolanów I kadencji, od 20 października 2005 r. do 4 listopada 2007 r. przebywał na urlopie bezpłatnym, pełniąc funkcję senatora RP VI kadencji. Był członkiem senackich komisji: Nauki Edukacji i Sportu oraz Rodziny i Polityki Społecznej.

PAP - Nauka w Polsce

zak/ ekr/ kol/ agt/ bsz