Włoski wulkanolog Giuseppe D'Anna z włoskiego Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii zwraca uwagę, że Marsili jest aktywny, a jego ściany są kruche - poinformował. Erupcja wulkanu może wywołać tsunami, które zaleje południowe Włochy.

Marsili to podwodna góra, której wierzchołek znajduje się 450 m pod powierzchnią wody. U podstawy ma 70 km długości, 30 km szerokości i 3 km wysokości. Znajduje się na Morzu Tyrreńskim, w odległości 150 km od Kampanii, na południowy zachód od Neapolu. O jego istnieniu naukowcy wiedzą od lat 50. ub. wieku. "Najnowsze dane pokazują, że rzeczywiście wulkan jest aktywny" - powiedział D'Anna.

Zdaniem wulkanologa istnieje prawdopodobieństwo, że lawa, rozrywając ściany wulkanu może wywołać fale tsunami, które uderzą w wybrzeża: Kampanii, Kalabrii i Sycylii. Wcześniej podobne ostrzeżenie wystosował Enzo Boschi, szef Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii. Boschi ostrzegał, że erupcja wulkanu może nastąpić w każdej chwili.

W przeciwieństwie do również aktywnego, wyspowego wulkanu Stromboli w pobliżu Sycylii, wulkan Marsili nie wybuchał we współczesnej historii, co powoduje, że jego erupcja może być groźna - powiedział D'Anna. Stałe wybuchy wulkanów uwalniają bowiem energię i ciśnienie zarówno w przypadku Stromboli, jak i Etny, zlokalizowanych w największej w Europie aktywnej strefie wulkanicznej.

Erupcje Stromboli często występują seriami, np. co 10-12 min. i wyrzucają w powietrze bomby wulkaniczne, popioły i lapille (typ materiału piroklastycznego). Nad stożkiem stale unosi się stróżka dymu. Ostatni duży wybuch miał miejsce w 1993 roku, a w 2003 roku lawa osunęła się do morza, tworząc niewielkie, lokalne tsunami. Mimo, że wulkan jest aktywny, na jego stokach prowadzona jest uprawa winorośli, ponieważ gleby wulkaniczne są bardzo żyzne - czytamy w informacjach Global Volcanism Program.

Jednym z najbardziej znanych i aktywnych wulkanów europejskich jest Etna, położona na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Powstał on w trzeciorzędzie i jest zbudowany głównie z trachitów i bazaltów. Z krateru na szczycie wydobywają się pary i gazy, a podczas erupcji - bomby wulkaniczne i popiół. Ma ponad 270 kraterów bocznych, a jego dolne stoki są gęsto zaludnione. Od V wieku udokumentowano tu 80 dużych wybuchów, z których najsilniejszy był z 1669 roku, kiedy została zniszczona Katania. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce 6 listopada 2009 roku.

Najsławniejszym wulkanem we Włoszech jest Wezuwiusz, który jest zaliczany do jednego z pięciu najniebezpieczniejszych wulkanów świata. Początki jego aktywności sięgają czasów sprzed około 16 tys. lat. Wezuwiusz jest potomkiem Monte Somma (pradawnego wygasłego wulkanu). Badacze przypuszczają, że właśnie po zawaleniu się krateru Sommy zaczęła się działalność sejsmiczna Wezuwiusza. Dzisiejszy stożek znajduje się na kalderze utworzonej podczas wybuchu z 79 r. - podaje Osservatorio Vesuviano.

Drugi pod względem wysokości po Etnie jest Beerenberg, aktywny stratowulkan, w znacznej części pokryty lodowcem. Ostatnio wybuchł w 1985 r. i towarzyszyło mu trzęsienie o sile 5 stopni w skali Richtera.

Islandzcy naukowcy najbardziej obawiają się ewentualnej erupcji wulkanu Katla, w południowej części wyspy, którego krater ma 10 km kw. Ostatnio wybuchł w 1918 r., a od czasów pierwszych osadników udokumentowano jego 16 wybuchów.

Kolejny europejski czynny do dziś wulkan jest w Grecji. Santoryn (Kajmeni) w połowie II tysiąclecia p.n.e. zniszczył część wyspy, spowodował gigantyczne tsunami i zapadnięcie się ścian krateru. Po wybuchu od stałego lądu oddzieliła się wyspa Thirazja, a w 1573 i 1711 wysepki - Mała, Wielka i Nowa Kajmeni. Wykopaliska w miejscowości Akrotiri prowadzone od końca XIX w. odsłoniły spod grubej warstwy osadów wulkanicznych wspaniale zachowane osiedla z czasów kultury egejskiej, a w nich domy z licznymi przedmiotami codziennego użytku, ceramiką, malowidłami ściennymi przedstawiającymi ludzi, zwierzęta, rośliny (np. w "Domu Lilii"); odkopano też ruiny miasta Thera z resztkami ulic, akropolem i świątynią Apollina.

W Polsce można odnaleźć ślady dawnego wulkanizmu w Pieninach (góra Wdżar) oraz w Sudetach. Świadczy o tym obecność skał andezytowych. Góra ta powstała w trzeciorzędzie, kiedy obszar Pienińskiego Pasa Skałkowego była zalany morzem. Pod koniec starszego trzeciorzędu morze ustąpiło a pas skałkowy uległ sfałdowaniu. Wówczas doszło do przemieszczenia się magmy, która wykorzystała płaszczyzny przesunięć tektonicznych. Magma po zakrzepnięciu utworzyła skały andezytowe. Z upływem czasu erozja zdarła wierzchnie skały osadowe i ukazała na powierzchni andezyty.

Łączniena świecie znanych jest dziś ok. 700 aktywnych wulkanów, wśród których dużą część stanowią wulkany podwodne. Największe skupisko wulkanów stanowi Indonezja ze 167 wulkanami.

Wulkany znajdują się głównie na łączeniach płyt tektonicznych, ale również na obszarach zwanych plamami gorąca.

Na Ziemi istnieją też tzw. superwulkany. Ostatnio prehistoryczny superwulkan odkryli naukowcy we włoskich Alpach w Piemoncie; uznali go za unikat na skalę światową.

W odróżnieniu od zwykłych wulkanów, superwulkany są płaskie, a po ich erupcji pozostaje ślad w postaci zapadłego krateru - gigantycznej kaldery o średnicy do kilkudziesięciu kilometrów. Innym znanym superwulkanem jest "Yellowstone supervolcano", którego kaldera sięga ok. 55 na 80 km i jest pozostałością po eksplozjach sprzed 2,1 mln lat temu, 1,3 mln lat temu i 640 tys. lat temu.

Innym superwulkanem jest Toba na Sumatrze, którego erupcja nastąpiła ok. 75 000 lat temu. Jego wybuch był tak potężny, że spowodował zmiany klimatyczne na całej kuli ziemskiej. Podczas erupcji superwulkanu wydobyło się wiele trujących związków chemicznych (np. dwutlenek siarki, siarkowodór, dwutlenek węgla i inne gazy wulkaniczne) - podaje serwis "Physorg". KRF

PAP - Nauka w Polsce

kap