"Po odczycie, jaki wygłosiłem z okazji opracowanej niedawno biografii Marcelego Porowskiego, zgłosiła się do mnie jego synowa Jadwiga i poinformowała, że jest w posiadaniu archiwum Porowskiego. To ważne odkrycie archiwalne, które wzbogaca naszą wiedzę nie tylko o okupacyjnej Warszawie, ale także o działaniach na rzecz samorządu terytorialnego, którego współtwórcą był właśnie Marceli Porowski" - powiedział PAP biograf Porowskiego, Marian Marek Drozdowski.

Marceli Porowski urodził się w 1894 roku Woli Bystrzyckiej (pow. łukowski). Uczęszczał do gimnazjum w Białej Podlaskiej i Suwałkach, w 1918 roku ukończył Wydział Ekonomiczny Politechniki Petersburskiej. W latach 1919-29 był naczelnikiem Wydziału Finansów Komunalnych w Departamencie Samorządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

"Już wówczas pisał teksty dotyczące kwestii samorządowych i problem ten był mu bliski przez cały okres II Rzeczpospolitej. Po przewrocie majowym został dyrektorem Związku Miast Polskich i tutaj w 1934 roku spotkał się z prezydentem stolicy Stefanem Starzyńskim. I wówczas rozpoczęła się wielka przyjaźń tych dwóch wybitnych warszawiaków. We wrześniu 1939 roku Starzyński mianował go delegatem na dzielnice południowe stolicy, a po klęsce kampanii wrześniowej Porowski pracował w strukturach miasta" - relacjonował Drozdowski.

Od 1941 do 1944 roku Marceli Porowski był Delegatem Rządu m.st. Warszawy. Funkcję prezydenta miasta przejął 5 sierpnia 1944 roku i pełnił ją przez cały okres Powstania Warszawskiego. Był odpowiedzialny za finanse, opiekę społeczną i zdrowotną, komunikację oraz ze reprezentowanie Warszawy w kontaktach ze stolicami alianckimi.

Po wojnie zaangażował się w proces odbudowy kraju, pracował w Ministerstwie Administracji Publicznej oraz w Ministerstwie Gospodarki Komunalnej. W 1951 roku został aresztowany, a w 1953 roku skazany na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywocie. Objęty amnestią z 1956 roku został zrehabilitowany w rok później, nigdy jednak nie powrócił do pełni zdrowia i zmarł w 1963 roku.

"Odnalezione archiwum zawiera dokumenty jego aktywności zawodowej i obywatelskiej, rękopis wspomnień dotyczących głównie okresu okupacji i Powstania. Część z nich napisano odręcznie, część na maszynie. Archiwum zawiera także wyrok śmierci sądu PRL z adnotacją, że był współpracownikiem okupanta, jego korespondencję więzienną, modlitwy z celi śmierci, a także teksty pisane już po zwolnieniu z więzienia dotyczące głównie konieczności odbudowy samorządu terytorialnego" - opowiadał Drozdowski.

Jak dodał, został powołany zespół, który opracuje i wyda archiwum Porowskiego. Następnie ma ono zostać przekazane Archiwum Państwowemu m.st. Warszawy, gdzie będzie się z nim można zapoznawać lub wykorzystywać w działalność naukowej i publicystycznej.

"Opracowywanie polega na uporządkowaniu dokumentów według chronologii i odcyfrowaniu nieczytelnych rękopisów. Sądzę, że w tym roku dokumenty zostaną już przekazane do Archiwum m.st. Warszawy. Większość warszawiaków nie potrafi odpowiedzieć, kto był prezydentem powstańczej stolicy, dlatego tak ważne jest przypomnienie postaci Porowskiego" - podsumował Drozdowski. AKN

PAP - Nauka w Polsce

kap