Jak podkreśliła w czasie wernisażu dyrektor Muzeum, prof. Marzena Szmyt, pomysł zaprezentowania wystawy w Poznaniu to inicjatywa Arkadego Fiedlera, posła na Sejm RP, który skontaktował Jego Ekscelencję z placówką muzealną w Poznaniu.

W przemowie inaugurującej wystawę "Archeologia Środka Świata" ambasador Flores powiedział, że Ekwador to kraj wielokulturowy, posiadający fascynujące dziedzictwo liczące wiele tysięcy lat. Dzięki temu współczesna ludowa sztuka ekwadorska łączy w swym wyrazie przeszłość i tradycję z teraźniejszością.

Przypomniał, że Ekwador dzieli się na 4 regiony przyrodnicze: Sierrę, czyli obszar górzysty, Costę, czyli wybrzeże, Oriente - Amazonię i wreszcie Wyspy Galapagos. Jego zdaniem, każdy z tych regionów wyróżnia się charakterystycznymi dla siebie wyrobami rękodzielniczymi. Dodał również, że przygotowanie wystawy w Poznaniu przebiegło sprawnie dzięki profesjonalizmowi jej komisarzy: Agnieszki Krzyżaniak i Anny Majchrzyckiej.

Twórcy wystawy położyli szczególny nacisk na zaprezentowanie dwóch tematów. Pierwszy z nich to morze, czyli główny szlak kontaktów międzykulturowych, a drugi to wulkany, których erupcje wielokrotnie przekształcały obszar Andów i wpłynęły na ich obecny kształt.

Podczas wernisażu prof. UW dr hab. Mariusz Ziółkowski pokrótce zarysował historię Ekwadoru i przedstawił najnowsze ustalenia archeologów. Tłumaczył, że zasiedlenie obszaru podlegające obecnemu Ekwadorowi miało miejsce od około 15-10 tys. lat p.n.e. Dopiero w połowie V tysiąclecia p.n.e. w czasie tzw. Okresu Formatywnego ludzie zaczęli stopniowo przechodzić na osiadły tryb życia. Wtedy upowszechniło się rolnictwo i zaczęły powstawać konstrukcje ceremonialno-religijne. Na tym etapie ludzie wykonywali pierwsze ceramiczne przedmioty, w tym związane z kulturą Valdivia małe, stylizowane figurki ukazujące kobiety. Badacze obalili ich związek z wytworami japońskiej kultury Jomon wysnuty na podstawie podobieństwa.

Prof. Ziółkowski szczególnie podkreślił znaczenie okresu Integracyjnego (800-1475 n.e.), kiedy na wybrzeżu wykształciła się kultura Manteńo. Jej przedstawiciele kontrolowali morskie szlaki handlowe od Peru po Meksyk. Ważnym przedmiotem handlu były muszle Spondylus, czyli mięczaków z ciepłych przybrzeżnych wód Pacyfiku. Z wybrzeża muszle trafiały w głąb Andów, gdyż ludzie składali je bóstwom, jako cenną ofiarę.

Prof. Ziółkowski poruszył również temat dalekosiężnych kontaktów dawnych mieszkańców Ekwadoru.

Czy indiańscy żeglarze docierali do Polinezji lub Wysp Galapagos? Najmocniejszym dowodem na poparcie tej tezy jest rozpowszechnienie słodkiego ziemniaka kumara (Ipomea batatas), niewątpliwie amerykańskiego pochodzenia, który nie mógł dostać się na Polinezję bez udziału człowieka - tłumaczył.

Naukowiec nie udzielił jasnej odpowiedzi, czy zdarzyło się to już w czasach prekolumbijskich, ale przypomniał słynną wyprawę norweskiego badacza Thora Heyerdahla, który w 1947 roku na tratwie typu "manteńo" nazwanej Kon-Tiki przepłynął z wybrzeża Peru aż do wysp Tuamotu na Polinezji. Tym samym dowiódł, iż taka wyprawa była możliwa już w odległej starożytności.

Ekwador znalazł się pod panowaniem inkaskim jedynie przez 50 lat od około 1475 roku. Mimo to, z tych czasów zachowały się do dziś pozostałości monumentalnych ośrodków administracyjno-ceremonialnych w Tomebamba czy Ingapirca.

Archeolog przypomniał, że obecną społeczność Ekwadoru z kantonu Otavalo i jej kulturę bada zespół polskich specjalistów pod kierunkiem prof. Aleksandra Posern - Zielińskiego z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

agt/   bsz