Od lat mówiło się, że najbardziej wytrzymałym materiałem w swojej klasie jest przędza jedwabników. Teraz wydaje się jednak, że ma ona poważną konkurencję.

Naukowcy z australijskiej agendy zajmującej się badaniami naukowymi - Australian Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO) - natrafili bowiem na materiał o wiele wytrzymalszy, który daje się rozciągać nawet sześć razy bardziej niż naturalny jedwab.

Nić tę produkuje powszechny w Australii Mallada signata - przedstawiciel rzędu siatkoskrzydłych, kuzyn naszych złotooków i mrówkolwów. Ten delikatny owad wyciska z siebie płynną kroplę jedwabnej mazi, po czym rozciąga ją do momentu zastygnięcia. Wtedy na jej szczycie składa jajo.

Właśnie te "łodyżki" z jajami oraz sposób, w jaki owad je tworzy, przykuły uwagę biologów. Jak stwierdzili, przędza M.signata ma zupełnie inną budowę niż jedwab produkowany przez inne owady, a swoje istnienie zawdzięcza odrębnemu tokowi ewolucyjnych zdarzeń.

Białka jedwabiu M.signata są krótsze i mają mniej powtarzalną budowę. Dzięki temu łatwiej je sztucznie uzyskać w procesie fermentacji z udziałem bakterii - tłumaczy dr Tara Sutherland z CSIRO. Sutherland i jej współpracownicy eksperymentują obecnie ze sposobami wytwarzania nici. Jak podkreśla, produkcja tego jedwabiu wymaga łagodnych warunków (np. pokojowej temperatury), przez co powinna być przyjazna dla środowiska.

Badaczka zwraca uwagę, że nowy materiał jest szalenie wytrzymały i lekki, co czyni go wyjątkowo godnym uwagi. Prócz tradycyjnych zastosowań, może się on okazać przydatny w zaawansowanych technicznie urządzeniach medycznych. Mógłby np. stanowić "rusztowanie" do hodowli ludzkich komórek.

Na razie jednak jedwab produkowany przez owady siatkoskrzydłe ma ograniczone zastosowanie, ponieważ naukowcy nie są w stanie w pełni kontrolować jego produkcji. "To dość trudny proces. Zastanawiamy się, czy próbując nadać mu pożądaną przez nas formę, nie zmieniamy jego naturalnych właściwości" - opowiada Sutherland.

Na nić M.signata natrafiono w ramach projektu CSIRO, którego celem jest kategoryzacja owadów produkujących jedwab - począwszy od niektórych os, przez mrówki, wodne chrząszcze, a nawet pchły. Naukowcy wierzą, że analizując różnice i podobieństwa w przędzach tych owadów znajdą skuteczną i wydajną metodę produkcji sztucznego jedwabiu.

Wyniki badań jedwabiu ukażą się w piśmie "Journal of Structural Biology". ZAN

PAP - Nauka w Polsce

tot/ bsz