Jaskra to choroba nerwu wzrokowego, najczęściej spowodowana podwyższonym ciśnieniem wypełniającego oko płynu - cieczy wodnistej. Choć może rozwinąć się u każdego, dotyka przede wszystkim osoby po 45. roku życia, chorych na cukrzycę, krótkowidzów oraz członków rodzin, w których występowała jaskra. Ze względu na specyfikę budowy tak zwanego kąta przesączania w oku, najbardziej narażeni na jaskrę są mieszkańcy Afryki, najmniej - Azjaci. Ponad połowa chorych na jaskrę nie zdaje sobie z tego sprawy. W naszym kraju chorych jest mniej więcej 700 tys. (leczonych około 65 tys.), na świecie - około 77 milionów.

Jaskra jest chorobą podstępną - zwykle nie boli. To, że w jednym badaniu nie stwierdzono jaskry, nie oznacza, że nie wystąpi ona za kilka lat. Dlatego trzeba badać się systematycznie - zwłaszcza po 40. roku życia. Osoby z grupy ryzyka powinny się badać co roku. Samo badanie ciśnienia w oku nie wystarczy - istnieje postać jaskry przebiegająca bez podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego. Do uszkodzenia nerwu wzrokowego może prowadzić na przykład za mały dopływ krwi, związany z miażdżycą, skurczem naczyń czy zbyt niskim ciśnieniem krwi. Znacznie pewniejsze jest badanie dna oka - dzięki niemu można wykryć ewentualne uszkodzenia i kontrolować skuteczność leczenia. Ważną rolę odgrywa także badanie zakresu pola widzenia.

W nieleczonej jaskrze stopniowa utrata wzroku prowadzi najpierw do ograniczenia pola widzenia ("widzenie tunelowe"), a następnie do całkowitej utraty wzroku. Pacjenci często zgłaszają się do lekarza dopiero, gdy doszło do poważnych uszkodzeń. Dotąd można było tylko zatrzymać postęp choroby.

Jednak badania przeprowadzone zarówno na szczurach, jak i na ludziach przez specjalistów z uniwersytetu w Rzymie dają nadzieję na przynajmniej częściowe naprawienie powstałych szkód. Ludziom i zwierzętom podawano do oczu krople, zawierające czynnik wzrostu nerwów (NGF). Pod jego wpływem komórki zwojowe siatkówki przestają obumierać, a także zaczynają wytwarzać nowe połączenia nerwowe z nerwem optycznym, kompensujące wcześniejsze uszkodzenia.

Ponieważ badania przeprowadzono na razie tylko na trzech osobach (u dwóch wzrok się poprawił, u trzeciej - ustabilizował), potrzebne będą dalsze prace. PMW

PAP - Nauka w Polsce

yy/bsz