Jak poinformował prof. Ochyra, badania mchów Antarktyki rozpoczął pod koniec lat 70. ubiegłego stulecia jako uczestnik IV Polskiej Wyprawy Antarktycznej PAN 1979/80. "Będąc taksonomem od samego początku jechałem tam z nastawieniem na opracowanie opisowej flory mchów, które są dominującym elementem w szacie roślinnej tego obszaru" - dodał.

Efektem pracy m.in. na polskiej stacji polarnej "Arctowski" była wydana w 1998 roku publikacja opisująca florę mchów Wyspy Króla Jerzego. "To była flora najbogatsza w całej Antarktyce, bo licząca wówczas 61 gatunków (obecnie doszły dwa dalsze). Podstawą tego opracowania były moje własne kolekcje zebrane na wszystkich wolnych od lodu miejscach w Zatoce Admiralicji na Wyspie Króla Jerzego" - wspomina badacz.

Jednak polskiemu briologowi "cały czas przyświecała jedna myśl - żeby opracować florę całego kontynentu antarktycznego."

"Żeby to zrealizować musiałem wejść w kontakt z badaczami angielskimi z British Antarctic Survey, ponieważ oni od początku lat 60., kiedy po Międzynarodowym Roku Polarnym 1957-58 zaczęła się nowa faza badań w Antarktyce, eksplorowali cały obszar Półwyspu Antarktycznego, od Sandwiczu Południowego i Georgii Południowej aż po wyspę Aleksandra, a także wiele miejsc na samym kontynencie. Oni też zgromadzili największe materiały w swoim zielniku, do których miałem pełny, nieograniczony dostęp i to dzięki temu można było opracować dokładne mapy rozmieszczenia gatunków oraz opisać ich ekologię" - wyjaśnia badacz.

Naukowiec zauważa, że opracowanie "Flory" trwało tak długo, bo "trzeba było sięgnąć do historii". "Ludzie działali na tym obszarze od początku XIX wieku, gromadząc rozliczne materiały rozproszone po wielu światowych zielnikach. W badaniach pionierskich opisywano każdą modyfikację jako nowy gatunek. Teraz trzeba było dokonać syntezy całej wiedzy taksonomicznej, badając okazy nie tylko z samej Antarktydy, ale także z sąsiednich obszarów, m.in. z Ameryki Południowej, Nowej Zelandii i wysp subantarktycznych" - wyjaśnia profesor.

Jednak, jak podkreśla, "pośpiech w badaniach taksonomicznych nie jest wskazany". "Zawsze wychodzą na jaw jakieś fakty i dochodzą nowe materiały, rzucające inne światło na status danego gatunku. Gdyby ta książka ukazała się tak jak było to planowane - 6 lat wcześniej, to nie byłbym zadowolony z szeregu ujęć taksonomicznych" - ocenia autor.

Końcowym efektem tych badań jest ponad 700-stronicowa "The Illustrated Moss Flora of Antarctica". Jak zaznaczył Ochyra, "jest to nowoczesna monografia, jakiej nie mają ani mchy europejskie czy północnoamerykańskie, ani żadnego innego obszaru w świecie". Dodał także, że jest to, wraz opublikowaną w 2000 r. przez prawie ten sam zespół autorski Florą wątrobowców Antarktydy, jedyna flora kontynentalna opracowana przez Polaków.

Jako atut swojego dzieła naukowiec wskazał rysunki wykonane przez swoją żonę i bliską współpracowniczkę - doc. dr hab. Halinę Bednarek-Ochyra. "Wielką zaletą są rysunki wykonywane przez moją żonę, bardzo dobrego rysownika i taksonoma. Są one najwyższego lotu i najwyższej artystycznej doskonałości, czego świadectwem jest przyznanie jej prestiżowego Medalu im. Jill Smythies przez Towarzystwo Linneuszowskie w Londynie w 2009 r" - zachwala naukowiec.

"Książka jest naszym (polskim - PAP) wkładem do globalnej skarbnicy wiedzy antarktycznej" - podsumował profesor.

PAP - Nauka w Polsce, Wojciech Jabłoński

agt/