<strong>Jest ich w Polsce niewielu. Pomagają policji w ściganiu sprawców przestępstw, głównie tych najcięższych. Nazywają ich profilerami, czyli specjalistami w dziedzinie budowania profili psychologicznych przestępców. Czy są skuteczni?</strong> "Nie wiem. Informacji zwrotnych o efektach naszej pracy regularnie nie otrzymujemy. Ale mam nadzieję, że jest przydatna, skoro policja dość często się zwraca do nas o pomoc" - mówił jeden z nich, psycholog sądowy dr Maciej Szaszkiewicz, gość ostatniej kwietniowej warszawskiej kawiarni naukowej.
Z jakich elementów buduje się charakterystykę psychologiczną sprawcy? Jak wyjaśniał Szaszkiewicz, podstawą są akta sprawy oraz szukanie odpowiedzi na zasadnicze pytanie - co przestępcę w niej wyróżnia, jakie cechy? Warsztat pracy profilera opiera się na trzech głównych filarach: danych wiktymologicznych o ofierze (dlaczego padła ofiarą zabójstwa), danych o miejscu zdarzenia (jak się zachowywał morderca, czy zaplanował swój czyn, czy coś go na miejscu zaskoczyło, jakie pozostawił ślady, czy i gdzie znaleziono narzędzie zbrodni) oraz informacji o powiązaniach w czasie (co i jak po sobie następowało i czy może to być tylko i wyłącznie sprawa zbiegów okoliczności).
Z mojego doświadczenia zawodowego wiem - mówił psycholog - jak wiele można nieraz powiedzieć o charakterologicznych cechach mordercy na podstawie tego, jaki nieład pozostawił na miejscu zbrodni. Chaos wskazuje na silny udział emocji. Porządek może, choć nie musi, stać się wskazówką, że być może doszło do zacierania śladów i że sam mord był zaplanowany wcześniej. Zdarza się też, że ofiara morderstwa jest z wyraźną starannością wygodnie ułożona na kanapie, z poduszką pod głową itp., co wskazuje niekiedy na próbę swego rodzaju zadośćuczynienia jakie chciał jej złożyć morderca za to co zrobił - opowiadał ekspert.
Podkreślił, że bardzo ważne jest określenie motywacji zbrodni. Jak powiedział, zwykle wyróżnia się jej cztery rodzaje: emocjonalną (dotyczy trzech czwartych przestępstw, na przykład popełnionych z powodu zemsty lub zazdrości), ekonomiczną (rabunek dla zysku), seksualną (gwałt) oraz urojeniową (najrzadziej spotykaną).
Nie zapominamy także - kontynuował psycholog - o zwróceniu uwagi na ewentualną przeszłość przestępczą sprawcy (czy ma wprawę w działaniu), jego wiek, wykształcenie, zasobność, stan cywilny, zawód, wygląd zewnętrzny, doświadczenie zawodowe, skłonności przestępcze. Niektóre rzeczy - mówił - wiadomo niejako z góry - na przykład to, że jeśli ktoś zabiera złoto, pieniądze czy biżuterię jest raczej pospolitym złodziejem. Kradzież elektroniki lub urządzeń rtv wskazuje natomiast bardziej na małolata, a przywłaszczenie zupek w proszku- na kogoś biednego i głodnego.
Uczestnicy spotkania pytali eksperta m.in. czy w Polsce jest skomputeryzowana baza profili psychologicznych przestępców (nie posiadamy, ale dysponuje nią Interpol - odpowiedział gość), czy przestępstw dokonują częściej mężczyźni niż kobiety (tak, wystarczy przypomnieć, że na 150 wszystkich zakładów karnych w Polsce tylko w 3 są kobiety - mówił Szaszkiewicz), jaką rolę w popełnianiu przestępstw, w tym także najcięższych pełni alkohol (zdaniem psychologa ogromną - 90 proc. przestępstw popełnianych jest pod jego wpływem), co się zmieniło na przestrzeni ostatnich lat jeśli chodzi o narzędzia zbrodni (w większości przypadków mamy do czynienia z bronią palną - zauważył psycholog).
Przebieg spotkania relacjonowany był po raz pierwszy na żywo poprzez stronę internetową lorko.pl., a internauci mogli również zadawać pytania. Na tej stronie można obejrzeć kilkunastominutowy film ilustrujący przebieg spotkania.
PAP - Nauka w Polsce, Waldemar Pławski
agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
