"Projekt ma na celu poznanie zmienności środowiskowej oraz gatunkowej grzybów rodzaju Tuber - trufla w Polsce i ocena możliwości sztucznej introdukcji w Polsce jednego z gatunków trufli - trufli letniej" - opowiada dr Hilszczańska.

Wyniki badań być może pozwolą w przyszłości na zakładanie "ogródków truflowych", w których hodowane będą te szlachetne w smaku grzyby.

Badania są prowadzone we współpracy z naukowcami z Instytutu Środowiska i Leśnictwa w Turynie, którzy specjalizują się w badaniu i hodowli trufli.

Trufle to jadalne grzyby należące do grupy workowców. Rosną około 20 centymetrów pod ziemią. Stąd do ich poszukiwania wykorzystuje się specjalnie szkolone psy lub niekiedy świnie. To grzyby mikoryzowe, których grzybnia tworzy związki mikoryzowe na korzeniach m.in. dębu, leszczyny, buka czy grabu.

Współistnienie trufli i korzeni drzew opiera się na mikoryzie – mutualistycznej symbiozie korzeni z grzybami. "W takiej symbiozie roślina otrzymuje od partnera grzybowego zwiększone ilości wody, wraz z rozpuszczonymi w niej składnikami mineralnymi, natomiast grzyb czerpie od rośliny węglowodany, które są mu niezbędne dla rozwoju" - opowiada dr Hilszczańska. Grzyby mikoryzowe stanowią także filtr ochronny dla roślin przed bakteriami czy patogenami grzybowymi.

Właśnie zjawisko symbiozy międzygatunkowej zamierzają wykorzystać naukowcy dla wprowadzenia trufli letniej do hodowli w Polsce.

 Owocnik Tuber aestivum.

Projekt został poprzedzony rozpoznaniem, czy gatunek ten występuje w Polsce. Poszukiwania przeprowadzono w jednym z nadleśnictw na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Inicjatorem poszukiwań był prof. Zbigniew Sierota, kierownik zakładu Fitopatologii Leśnej IBL. "Inspirowaliśmy się pracami, jakie prowadzi w Polsce prof. Maria Ławrynowicz z Katedry Algologii i Mikologii Uniwersytetu Łódzkiego" - wyjaśnia dr Dorota Hilszczańska.

Naukowcy z IBL prowadzili poszukiwania trufli wykorzystując specjalnie wyszkolonego psa, którego przywieźli naukowcy z Włoch. Z jego pomocą znaleziono ponad pół kilograma owocników trufli letniej, a także dwóch innych gatunków trufli - rudej i wydrążonej.

Wyniki tych poszukiwań opublikowano w 2008 roku w czasopiśmie naukowym "Mycorrhiza".

Znalezione owocniki zostały zamrożone, następnie zmielone. Z tak przetworzonych owocników przygotowano szczepionkę służącą mikoryzacji, którą nałożono na 300 rocznych sadzonek dębu szypułkowego i leszczyny.

Jak opowiada dr Hilszczańska, sadzonki przez 6 miesięcy hodowano w szklarni, zapewniając im optymalne warunki wzrostu - właściwe nawodnienie, temperaturę i ochronę przed chwastami.

Po sześciu miesiącach, jesienią 2008 roku, sadzonki zostały przesadzone na uprawę w jednym z nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie.

"Tam przeprowadza się dalsze zabiegi pielęgnacyjne polegające na usuwaniu chwastów i zabezpieczaniu sadzonek przed zgryzaniem przez zwierzynę płową" - opowiada badaczka.

Naukowcy mają nadzieję, że pierwsze owocniki pojawią się po ok. siedmiu latach u dębu i po 4 latach u leszczyny.

Zdaniem badaczki, projekt zainicjowany w IBL to pierwszy krok ku temu, by Polska stała się krajem, w którym produkuje się trufle. Na dowód tego przytacza przykład leżącej na Morzu Bałtyckim Gotlandii. " W 1999 roku uruchomiono projekt, w ramach którego zakładano małe ogródki przydomowe liczące po 24 sadzonki - 12 dębu i 12 leszczyny. Na początki stosowano szczepionkę przygotowaną z trufli letniej przywiezionej z Francji, ponieważ nie dysponowano dostateczną ilością trufli krajowej. Ponieważ na Gotlandii są właściwe warunki do wzrostu trufli, już w 2002 roku na tych uprawach zaobserwowano pierwsze owocniki trufli. Teraz na stoły mieszkańców Gotlandii trafia rodzima trufla" - opowiada badaczka.

Finansowanie polskiego projektu przewidziane jest do końca tego roku. Naukowcy z Instytutu Badawczego Leśnictwa mają jednak nadzieję na pozyskanie dodatkowych środków finansowych i kontynuację projektu.

* Zdjęcia zostały udostępnione przez p. dr Dorotę Hilszczańską.
 
PAP - Nauka w Polsce, Bogusława Szumiec-Presch

agt/