NA NIEZWYKŁEJ ZIEMI...

Karkonoski Park Narodowy jest jednym z najstarszych polskich parków narodowych i jednym z dwóch utworzonych w Sudetach. Już w 1933 roku na jego obecnym terenie utworzono pierwsze rezerwaty przyrody: Śnieżne Kotły, Czarny Kocioł, Kocioł Łomniczki, Kocioł Małego Stawu, Kocioł Wielkiego Stawu. Po II wojnie światowej grupa profesorów z Uniwersytetu Poznańskiego i Uniwersytetu Wrocławskiego wystąpiła z inicjatywą, w wyniku której po kilkunastu latach przygotowań na mocy rozporządzenia Rady Ministrów utworzono Karkonoski Park Narodowy - dokładnie 16 stycznia 1959 roku.

KPN obejmuje polską część najwyższego pasma górskiego Sudetów - Karkonosze. Położony jest na terenie sześciu gmin: Szklarskiej Poręby, Piechowic, Jeleniej Góry, Podgórzyna, Karpacza i Kowarów. Jego obecna powierzchnia wynosi 5580 ha. Największą jej część stanowią lasy - objęte głównie ochroną częściową oraz piętro subalpejskie i alpejskie - objęte ochroną ścisłą. Teren parku podzielono na trzy obwody ochronne: Szrenicę, Przełęcz i Śnieżkę.

Karkonosze to leżące na granicy z Czechami góry, rozciągające się od Przełęczy Szklarskiej na zachodzie, aż po Przełęcz Kowarską w części wschodniej. Sąsiadują m.in. z Górami Izerskimi i Kotliną Jeleniogórską. Zbudowane są głównie z kilku odmian karbońskich granitów (sprzed ok. 330-310 mln. lat) oraz prekambryjskich i staropaleozoicznych skał metamorficznych (łupki łyszczykowe, amfibolity i gnejsy). Najwyższym szczytem Karkonoszy jest Śnieżka (1602 m n.p.m.).

Pod względem klimatu Karkonosze określa się mianem "wyspy arktyczno-alpejskiej tundry", bo - mimo stosunkowo niedużej wysokości - panują tu warunki charakterystyczne dla wysokich gór dalekiej północy. Z tego względu także fauna i flora tego obszaru jest dość unikalna.

Obecnie występuje tu kilkanaście tysięcy gatunków zwierząt (w tym ponad 320 gatunków kręgowców) i 1300 gatunków roślin. Do najciekawszych można zaliczyć: jenota, kunę leśną i domową, gronostaja, tchórza zwyczajnego, wydrę europejską, jelenia szlachetnego, muflona, kilka gatunków nietoperzy, bielikochatkę, sóweczkę, płochacza halnego, sokoła wędrownego czy gniewosza plamistego. Do endemitów należy zaś motyl Psodos quadrifarius sudeticus.

Gatunki endemiczne wśród roślin to: wierzba lapońska, skalnica bazaltowa, dzwonek karkonoski, gnidosz sudecki oraz przytulia sudecka.

UNIKAT W SKALI EUROPY

Od 1986 roku Karkonosze wraz z Górami Izerskimi tworzą Obszar Chronionego Krajobrazu stanowiący strefę ochronną dla terenów Karkonoskiego Parku Narodowego. Podobną rolę spełnia utworzony w 1989 roku Rudawski Park Krajobrazowy, stykający się z terenem Karkonoskiego Parku Narodowego od strony wschodniej. Obszary te, objęte różnymi formami prawnej ochrony przyrody, wraz z terenami czeskiego parku narodowego (Krkonosskř nßrodnÝ park) i parku krajobrazowego (chrßnenß krajinnß oblast - Jizerske hory) stanowią jeden z najrozleglejszych kompleksów chronionych w Środkowej Europie.

Zasoby przyrodnicze KPN spowodowały, że zyskał on uznanie nie tylko w kraju, ale i za granicą. W 1993 roku wraz z czeskim Krkonoskym nßrodnÝm parkiem, UNESCO uznało go za Bilateralny Rezerwat Biosfery, a w roku 2004 oba parki uzyskały certyfikat Parku Transgranicznego nadawany przez Europejską Federację Parków Narodowych i Parków Natury. Również w roku 2004, znajdujące się na terenie KPN torfowiska subalpejskie zostały wpisane na listę obszarów wodno-błotnych chronionych Konwencją Ramsarską. Cały teren parku wraz z otuliną został także włączony do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000.

Za główne cele swojej działalności władze parku uznają działania konserwatorskie (chroniące ekosystemy Karkonoszy), ekonomiczne (promujące na poziomie lokalnym zrównoważony rozwój ekonomiczny) oraz logistyczne (popierające badania naukowe, monitoring, edukację ekologiczną i wymianę informacji dla celów ochrony i rozwoju).

50 LAT MINĘŁO...

16 stycznia br., w uroczystych obchodach 50 rocznicy utworzenia Parku, wzięli udział goście oraz byli i obecni pracownicy KPN. Na konferencji "Przyrodnicze Dziedzictwo Karkonoszy - 50 lat Karkonoskiego Parku Narodowego" obecni byli m.in. przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, władz województwa dolnośląskiego, władz samorządowych, parlamentarzyści, a także leśnicy, dyrektorzy oraz pracownicy pozostałych polskich parków narodowych, przedstawiciele czeskiego parku narodowego, pracownicy ośrodków naukowych z Warszawy, Poznania, Wrocławia i Krakowa, służby mundurowe, przewodnicy górscy i ratownicy GOPR.

W wygłoszonym z tej okazji wykładzie przewodniczący Rady Naukowej KPN prof. Krzysztof R. Mazurski przypomniał historię badań naukowych w Karkonoszach. Dyrektor parku, dr Andrzej Raj przybliżył historię ochrony przyrody tych gór oraz sylwetki ludzi związanych z KPN. Przedstawił także największe kataklizmy i tragedie, które wydarzyły się tu w ciągu minionych 50 lat i przypomniał dokonania KPN w dziedzinie ochrony przyrody, edukacji ekologicznej oraz udostępniania Parku do celów turystycznych i sportowych.

Z okazji jubileuszu wręczono również okolicznościowe medale osobom szczególnie zasłużonym dla parku. Uczestnicy spotkania mogli także obejrzeć wystawę fotograficzną "50 lat Karkonoskiego Parku Narodowego", autorstwa artystów-fotografików z Jeleniej Góry i okolic. Dla szerokiej publiczności wystawę otworzy 12 lutego minister środowiska prof. Maciej Nowicki. Uroczystość rozpocznie się o godz. 10.00, przy ul. Wawelskiej 52/54 w Warszawie, a po jej zakończeniu zostanie zaprezentowana diaporama pt. "Przyrodnicze dziedzictwo Karkonoskiego Parku Narodowego".

Władze parku zapewniają, że to nie jedyne inicjatywy podjęte w związku z rocznicą powstania KPN. W ciągu roku planują m.in. liczne festyny ekologiczne dla mieszkańców karkonoskich gmin oraz organizację międzynarodowej konferencji naukowej "Karkonosze na tle Średniogórza Europejskiego".

PAP - Nauka w Polsce, Katarzyna Czechowicz

agt