Działania wojenne, zmieniły osiedle w pełne zgliszczy pustkowie.

Co było klęską dla miasta i jego mieszkańców, stało się nadzieją i szansą dla architektów i urbanistów. Powstałe pustkowie dawało im właściwie niespotykane do tej pory możliwości zbudowania osiedla od podstaw, choć w istniejącym już mieście.

Plany zabudowy osiedla Muranów przedstawiało wielu architektów. Zazwyczaj opierały się one o zasady funkcjonalizmu, tzn. wysunięcia na plan pierwszy funkcji, jakie miała pełnić budowla.

Niektóre z zachowanych projektów zaskakują zwłaszcza dzisiaj. Na planach architektonicznych Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego widać np. linię metra łączącą Dworzec Gdański z innymi częściami miasta.

Wszystkie dotychczasowe projekty i plany musiały ulec modyfikacji w 1949, wraz z wprowadzaniem w Polsce zasad socrealizmu. Zmieniły się również pomysły na zabudowę Muranowa. Ostatecznie projekt osiedla przygotował Bohdan Lachert. Jego projekty zalicza się do modernistycznej awangardy architektonicznej II Rzeczypospolitej, a te szczególnie ważne, uznawane są dzisiaj za zabytki.

Odbudowa Muranowa stała się jednym z najistotniejszych przedsięwzięć urbanistycznych w powojennej Warszawie. W swoich planach Lachert zakładał wybudowanie m.in. Muzeum Martyrologii, domu społecznego dla dorosłych i młodzieży, kina, teatru.

Na obszarze 57 ha miało znaleźć się miejsce dla m.in.: 15 tysięcy lokali mieszkaniowych, 8 przedszkoli, 5 żłobków.

Chciał, by osiedle było również specyficznym pomnikiem złożonym przedwojennej Warszawie. Budowę rozpoczęto w 1949 roku, a zakończono w 1956.

Osiedle Muranów zostało niemal całkowicie zniszczone, a na jego terenie znajdowało się 3 mln metrów sześciennych gruzu. Jego usunięcie było właściwie niemożliwe, zwłaszcza, że w stolicy brakowało robotników, którzy mogliby to zrobić. Lachert postanowił choć część tego gruzu wykorzystać jako podstawę do budowy przyszłego osiedla.

Ostatecznie Muranów zawierał wiele elementów architektonicznego funkcjonalizmu np: zróżnicowanie poziomu parkingu dla samochodów i powierzchni dla pieszych, która usytuowany była wyżej. To podniesienie chodnika możliwe było właśnie dzięki tonom gruzu. Charakterystyczne dla osiedla stały się również specyficzne bloki tzw. galeriowce. Chętnie budowane przez modernistów, lecz bardzo nielubiane przez mieszkańców, ze względu na długie galerie, które musieli pokonywać, aby dostać się do mieszkań.

Ostatecznie Lachert musiał dostosować się do oczekiwań władzy i połączyć architekturę narodową z socrealistyczną. Jak powiedział Jarosław Trybuś "Socrealistyczne bloki ubrał w kostium bardziej historyczny". Do dekoracji prostych socrealistycznych form wykorzystywał strojne dekoracje balkonów, elementy abstrakcyjne czy nawiązujące do starożytności, ozdobne łuki, wytworne wejścia. Z tego powodu Leopold Tyrmand w swoich "Dziennikach" z 1954 roku określił elewacje projektu Lacherta mianem wytworu przypominających chorych umysłowo schizofreników i nazwał je małomiasteczkowym teatrem wyobraźni. EKR

PAP - Nauka w Polsce