O pracach tych opowiadała w Warszawie podczas VIII Sympozjum Analiza chemiczna w ochronie zabytków dr inż. Elżbieta Greiner-Wronowa z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

"Szkło z racji swojego specyficznego charakteru polegającego na amorficzności (tj. posiadaniu nieuporządkowanej struktury) ma zróżnicowaną stabilność chemiczną. Dlatego też będzie ono w zróżnicowany sposób podlegało zmianom, wskutek oddziaływania najbliższego otaczającego środowiska - opowiada dr inż. Elżbieta Greiner-Wronowa.

Choć zjawisko korozji kojarzy nam się przede wszystkim z metalami, dotyczy także szkła. Korozja jest przecież związana z obecnością zanieczyszczeń środowiska czy zmiennymi parametrami fizycznymi jak np.: temperatura czy wilgotność względna, a te mają także wpływ na szkło.

"Szkło historyczne, o bardzo różnym stanie zachowania, zgromadzone w magazynie czy eksponowane w gablotach, stwarza wiele problemów, w związku z rozwijającym się procesem korozji powierzchniowej i objętościowej" - tłumaczy specjalistka z zakresu inżynierii materiałowej.

Badania, jak wyjaśnia dr E. Greiner-Wronowa, mające na celu ustalenie warunków termiczno-wilgotnościowych w jakich przechowywane i eksponowane są szkła w muzeach, prowadzono na zewnątrz i wewnątrz gablot muzealnych.

Badania były prowadzone za pomocą urządzeń rejestrujących w sposób regularny wartość temperatury i wilgotności względnej (dataloger'ów) i kamery termowizyjnej. Dotyczyły one pomiarów temperatury zarówno miejsca ekspozycji jak i samego obiektu oraz lokalnej wilgotności.

"Badania pozwoliły na określenie przyczyn powstawania zmian temperatur i wilgotności względnej i ich wpływu na kształtowanie się procesu korozji, i ich wpływem na kształtowaniem się procesu korozji szkła w określonych warunkach środowiskowych" - opowiada badaczka.

Równolegle, na szklanych sensorach były prowadzone badania pilotażowe korozji wywoływanej (indukowanej). Warunki badań były porównywalne do zarejestrowanych w przeprowadzonych badaniach.

„Sensory szklane odwzorowywały szkła historyczne datowane na XVIII – ty i XIX –ty wiek. Sensory wykonano na skalę laboratoryjną w Katedrze Technologii Szkła i Powłok Amorficznych, Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Szkło sensorowe poddane procesowi wymuszonej korozji było badane przy użyciu: SEM, EDAX, AFM, Optycznego Interferometru oraz spektroskopem Ramana" - informuje dr inż. Elżbieta Greiner-Wronowa.

Ważnym było wskazanie wpływu stanu zachowania powierzchni szkła na intensywność procesu korozji. Dlatego też badania na sensorach szklanych przygotowanych dla wybranej grupy obiektów szklanych były realizowane na powierzchni uprzednio zniszczonej jak też i tej nienaruszonej.

Informacja ta będzie wskazówką dla kuratorów przygotowujących ekspozycje muzealne czy czasowe wystawy. Odpowiednie dobranie obiektów w gablocie jest pierwszą czynnością prewencyjną dla zabytku.

Praca była realizowana w ramach grantu przyznanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Badania były prowadzone w AGH, UJ Instytucie Fizyki UJ, Instytucie Fizyki Jądrowej PAN, Alfred University USA oraz na terenie Muzeum Narodowego w Krakowie.

PAP - Nauka w Polsce, Elżbieta Zielińska