<strong>W sylwestrowy wieczór Mazurzy jedli na kolację duże ryby, ponieważ wierzyli, że taki posiłek zapewni bogactwo na cały rok</strong>. W Nowy Rok zaś piekli ciastka zwane nowolatkami, które potem trzymali w domu, by szczęściło się w obejściu.
Mazurzy przestrzegali także zasady, by do północy w Sylwestra zwrócić wszystkie pożyczone rzeczy i spłacić długi.
Młode dziewczęta w sylwestrową noc na wiele sposobów wróżyły sobie zamążpójście, m.in. lały ołów, wyciągały ze strzechy kłosy i sprawdzały, czy są w nich ziarna, wystawiały buty za próg. Gospodarze pilnowali, kto pierwszy tego dnia przekracza próg ich domu; jeśli był to mężczyzna w nadchodzącym roku w gospodarstwie wśród zwierząt miały się rodzić samice, przyjście kobiety wróżyło narodziny samców.
W Sylwestra mazurskie gospodynie na słomie stawiały dzieżę, w której rozczyniały ciasto na wypiek noworocznych ciastek zwanych nowolatkami (lub nowelatkami). Wierzono, że zapewniają one spokój i dobrobyt; częstowano nimi gospodarskie zwierzęta, by były zdrowe. Nowolatki suszono i starannie przechowywano przez cały rok. Gdy chorowało bydło - leczono je nimi.
Magicznej mocy od nowolatek nabierała słoma, na której rosło ciasto; gospodarze owijali nią potem owocowe drzewka. Odważniejsi chłopi stawiali sobie na głowę miskę, w której rosło ciasto na noworoczne wypieki, i po drabinie wchodzili na dach, by - ciągle z miską na głowie - zajrzeć do komina. W ten sposób można było zobaczyć tych, którzy w nadchodzącym roku umrą. Był to jednak zabieg niebezpieczny, ponieważ kowal z Wielbarka pod Szczytnem, który tak uczynił, zmarł kilka dni później. Wieść niosła, że w kominie zobaczył samego siebie.
Sylwester i Nowy Rok przypadały w najbardziej magicznym dla Mazurów okresie w całym roku, tj. w czasie tzw. dwunastek liczonych od Bożego Narodzenia do Trzech Króli. Wtedy przepowiadano pogodę na cały rok, urodzaj, narodziny i odejścia bliskich.
Wierzenia Mazurów w okresie tzw. dwunastek opisał Max Pollux Toeppen, urodzony w 1822 roku w Królewcu nauczyciel i dyrektor szkoły w Olsztynku, a zarazem badacz, znawca i dokumentator życia Mazurów. Toeppen po polsku znał pojedyncze słowa, a swoje uwagi etnograficzne spisywał po niemiecku. Do dziś jego książki uchodzą za kluczowe w dokumentowaniu obyczajów i codziennego życia Mazurów. Książkę "Wierzenia mazurskie" (niem. "Aberglauben aus Masueren") Toeppen po raz pierwszy opublikował w 1866 (niepełna wersja) i w 1867 r.
Na polski książkę Toeppena o wierzeniach Mazurów przełożyła pod koniec XIX wieku Eugenia Piltzówna. Kolejne wydanie książki "Wierzenia mazurskie" ukazało się dopiero w 2008 roku nakładem oficyny Retman z Dąbrówna koło Ostródy (w opracowaniu Pawła Błażewicza i Jerzego M. Łapo). JWO
PAP - Nauka w Polsce
bsz
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
