Przyznając prof. Lewińskiemu nagrodę imienia naszej noblistki wydziałowa komisja konkursowa podkreśliła doniosłość prac profesora związanych m.in. z badaniami nad wyjaśnieniem mechanizmów aktywacji tlenu molekularnego. Mechanizmy te - jak wyjaśnia laureat - są na poziomie chemicznym ciągle zbyt słabo rozpoznane. Ponadto by w pełni kontrolować związane z nimi procesy, trzeba dysponować odpowiednim materiałem badawczym. W trakcie prowadzonych przez profesora prac udało się na przykład uzyskać, a następnie opatentować, materiał będący nanocząsteczkową firmą tlenku cynku. Jego trwałość i dostępność (stosowany wcześniej przez niektórych badaczy materiał oparty na selenu kadmu nie ma tych własności) pozwala na pełną kontrolę przeprowadzanych procesów chemicznych i stwarza obiecujące możliwości wykorzystania go w biochemii i medycynie oraz do wytwarzania oryginalnych urządzeń elektronicznych.

Prace prof. Wojciecha Dzwolaka - nagroda w dziedzinie chemii - dotyczyły termodynamiki i aspektów strukturalnych agregacji białek, które w wyniku samorzutnego sklejania się nieprawidłowo zwiniętych cząsteczek mogą prowadzić do powstawania takich chorób neurodegeneracyjnych jak choroba Alzheimera, Parkinsona, czy Creutzfeldta-Jakoba (choroba prionowa).

Badania prowadzone na insulinie doprowadziły do odkrycia nieznanego wcześniej zjawiska, jakim jest losowo determinowane formowania się jednego z dwóch wariantów nieprawidłowych białek, co może przybliżyć nam zrozumienie powodów, dla których tylko pewne formy agregatów tego samego białka są neurotoksyczne.

Nagrodę w dziedzinie fizyki dla dr. Przemysława Piekarza przyznano za wyjaśnienie mechanizmu zmian przewodnictwa w magnetycie, materiale charakteryzującym się silnymi własnościami magnetycznymi, w którym przewodnictwo elektryczne zmienia się w sposób nieciągły o dwa rzędy wielkości. Przejściu temu towarzyszą zmiany struktury krystalicznej. Zrozumienie tego zjawiska ma ogromne znaczenie na przykład w szybko rozwijającej się spintronice, która jest nadzieją przyszłych konstruktorów nowych pamięci komputerowych.

Nagroda w dziedzinie matematyki dla prof. Grzegorza Karcha z UWr została przyznana za cykl prac związanych z analizą nieliniowych równań typu ewolucyjnego. Są to równania zjawisk zmieniających się w czasie. Wychodząc od matematycznego opisu ściśle fizykalnych procesów takich jak analiza kształtu fal na powierzchni płytkiej wody, równania ruchu płynu nieściśliwego, czy równania ruchu chemotaksji (reakcji ruchowej drobnych organizmów na bodźce chemiczne) udało się prof. Karchowi znaleźć uniwersalne prawa dotyczące na przykład rozwiązań niektórych typów nieliniowych równań różniczkowych cząstkowych, opisujących ewolucję w czasie gęstości pewnych rozkładów prawdopodobieństwa.

PAP - Nauka w Polsce, Waldemar Pławski

bsz