W sobotę w Liceum Ogólnokształcącym im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku - najstarszej polskiej szkole i jednej z najstarszych w Europie, istniejącej nieprzerwanie od 1180 r. - odbyła się konferencja naukowa poświęcona Edwardowi Flatau, który był jej absolwentem.

Podczas konferencji, jej organizator, płocka Okręgowa Izba Lekarska zaprezentowała wydany przez siebie przy finansowym wsparciu tamtejszego Urzędu Miasta, reprint podręcznika o migrenie, autorstwa Edwarda Flatau, który w oryginale ukazał się drukiem w 1912 r. w jęz. polskim i francuskim – było to pierwsze polskie opracowanie naukowe na ten temat opublikowane w XX wieku. Jubileuszowy reprint „Migrena” został wydany w limitowanym nakładzie jedynie 500 egzemplarzy.

Prezes Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego prof. Jerzy Jurkiewicz wręczył medal wnukowi Edwarda Flatau, prof. Piotrowi Flatau, który jest fizykiem atmosfery i oceanu University of California San Diego w USA. Z kolei prof. Flatau przekazał szkole, do której uczęszczał jego dziadek, oryginał „Księgi Jubileuszowej Edwarda Flatau”, wydanej staraniem jego współpracowników w 1929 r. – egzemplarz zawiera autograf Edwarda Flatau.

„Dzieje się coś bardzo dobrego, jeżeli chodzi o naukę polską, o pamięć o naszych największych, lekarzach, nauczycielach” – powiedział m.in. prof. Jurkiewicz, odnosząc się do płockiej konferencji „150. rocznica urodzin Edwarda Flatau”. Podkreślił jednocześnie, że Edward Flatau „jest ojcem polskiej neurologii”, który wspólnie m.in. z Samuelem Goldflamem (1852-1932) przyczynił się do rozwoju tej dziedziny medycyny.

Prezes Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, odczytując decyzję o nadaniu Edwardowi Flatau Medalu Włodzimierza Brodowskiego i Ludwika Paszkiewicza, zaznaczył, iż wyróżnienie to przyznaje się niezwykle rzadko i tylko za wybitne osiągnięcia naukowe.

„Jestem zaskoczony. Bardzo chciałbym podziękować za ten medal. Edwardowi Flatau bardzo leżał na sercu rozwój polskiej nauki” – podkreślił wnuk twórcy rodzimej nowoczesnej neurologii. Prof. Flatau wspomniał m.in., że aktywność zawodowa i naukowa jego dziadka przypadła m.in. na czas odzyskania niepodległości przez Polskę. „Lekarze to byli ludzie zachłyśnięci wolnością w tym czasie” – dodał, zwracając uwagę, że taka postawa dotyczyła także przedstawicieli innych dziedzin polskiej nauki, którzy przyczynili się do jej rozwoju w niepodległej już Polsce.

Edward Flatau urodził się w Płocku 27 grudnia 1868 r. w rodzinie żydowskiej. W 1886 r., jako wyróżniający się uczeń, ukończył Gimnazjum Płockie - obecnie LO. im. Marszałka Stanisława Małachowskiego. Następnie studiował na Uniwersytecie Moskiewskim. Uczelnię ukończył w 1892 r. Potem przeniósł się do Berlina, gdzie został m.in. współpracownikiem neurologa i psychiatry Emanuela Mendla (1839-1907).

W 1894 r. opublikował fotograficzny atlas mózgu, który doczekał się licznych tłumaczeń. Trzy lata później odkrył regułę, że w rdzeniu kręgowym włókna nerwowe dla odcinków ciała położonych bliżej mózgu leżą bardziej przyśrodkowo niż włókna dla bardziej odległych mięśni - w 1898 r., dzięki opracowaniu na ten temat, uzyskał stopnień naukowy doktora medycyny.

Od 1899 r. Flatau mieszkał na stałe w Warszawie. Był zarówno naukowcem, jak i praktykującym lekarzem, współinicjatorem I Zjazdu Neurologów, Psychiatrów i Psychologów Polskich, który odbył się w 1909 r. W 1912 r. opublikował monografię „Migrena”. Pracował w warszawskim Szpitalu Starozakonnych na Czystem, utworzonym w 1902 r. i będącym z początkiem XX wieku jedną z najnowocześniejszych placówek medycznych – funkcjonowała ona do 1941 r. r.; obecnie znajduje się tam Szpital Wolski.

Flatau zajmował się m.in. diagnostyką i leczeniem chorób mózgowia, neurologią dziecięcą, chirurgią nerwów obwodowych, anatomią układu nerwowego, histopatologią tkanki nerwowej, a także patofizjologią układu nerwowego. Z jego nazwiskiem wiąże się zespół Redlicha-Flataua, zespół Flataua-Sterlinga, choroba Flataua-Schidlera oraz objaw Flataua. Współtworzył czasopisma medyczne, jak „Neurologia Polska” czy „Warszawskie Czasopismo Lekarskie”.

Był m.in. członkiem Polskiej Akademii Umiejętności i Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, a także członkiem-korespondentem podobnych zagranicznych instytucji naukowych, w tym w Paryżu i Wiedniu.

Edward Flatau zmarł po ciężkiej chorobie 7 czerwca 1932 r. w Warszawie - został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej.

W Płocku zachowała się rezydencja rodziny Flatau, która osiedliła się w tym mieście na początku XIX wieku – jest to pałac wybudowany w stylu eklektycznym w latach 1885-86, w którym obecnie znajduje się Urząd Stanu Cywilnego. Jak poinformowano podczas sobotniej konferencji „150. rocznica urodzin Edwarda Flatau”, po planowanym remoncie gmachu zostanie umieszczona tam tablica pamiątkowa, poświęcona twórcy polskiej neurologii. (PAP)

mb/ drag/