Po wybuchu II wojny światowej egzemplarz nie wrócił już do kraju, lecz pozostał za oceanem pod opieką jednej z organizacji polonijnych. Później trafił do Dewickiego, który teraz - za pośrednictwem polskiej ambasady w Stanach Zjednoczonych - postanowił podarować go Muzeum Lotnictwa.

"Bez ogromnej pomocy ambasady i ówczesnego zastępcy ambasadora w Waszyngtonie Bogusława Winida (obecnie podsekretarza stanu w MON - PAP) przekazanie tego daru do Polski byłoby niemożliwe" - podkreśla Radwan.

Dziewięciocylindrowy silnik Pegaz 20, który trafił do krakowskiej placówki, został wyprodukowany w zakładach PZL w Warszawie. Jest to wersja wystawowa, z zewnątrz niczym nie różniąca się od oryginału, lecz bez niektórych podzespołów. Uniemożliwia to jego uruchomienie. Silnik miał moc nominalną 810 koni mechanicznych, a maksymalną 940 koni mechanicznych osiąganą na wysokości 3 tysięcy metrów.

Jak informuje Radwan, będzie to trzeci w zbiorach muzeum eksponat pochodzący z bombowca Łoś. Posiada ono już dwie łopaty ze śmigieł dwóch różnych egzemplarzy samolotu. Jedna jest pogięta po wypadku, a druga nadpalona po awaryjnym lądowaniu i spaleniu samolotu przez załogę, aby nie dostał się on w ręce wroga. Poza tymi zabytkami w naszym kraju znajdują się tylko nieliczne, niewielkie części maszyny.

Krakowskie muzeum nie planuje rekonstrukcji bombowca na bazie posiadanych eksponatów. Zdaniem specjalistów, praktycznie nie ma też szans na odnalezienie na świecie zachowanego egzemplarza. "Z naszego rozeznania, mógłby on się zachować tylko na terenie byłego ZSRR, ale jest to mało prawdopodobne" - ocenia Radwan.

PZL.37 Łoś (PZL-37) był dwusilnikowym średnim bombowcem projektu Jerzego Dąbrowskiego. Jego pierwszy prototyp oblatano w czerwcu 1936 roku, a pierwszych 10 egzemplarzy produkcyjnych powstało w 1938 roku. W sumie wyprodukowano ponad 120 maszyn typu A i B. Łoś był najnowocześniejszym samolotem używanym przez Polskie Siły Powietrzne w czasie kampanii wrześniowej, a także jednym z najlepszych bombowców, jakie skonstruowano na świecie przed II wojną światową.

Samolot był mniejszy od ówczesnych średnich bombowców, a równocześnie zabierał więcej bomb, niż porównywalne konstrukcje. Był przy tym szybszy i łatwiejszy w obsłudze, zaś jego zwrotność była - jak na bombowiec - bardzo dobra. Dzięki chowanemu podwoziu z kołami bliźniaczymi mógł operować z lotnisk polowych a nawet łąk.

PAP - Nauka w Polsce, Rafał Grzyb
reo