Polski stop, oprócz waloru ekologicznego, ma jeszcze wiele innych zalet. Pozwala zaoszczędzić cynk i wytworzyć powłoki o wysokich walorach estetycznych bez względu na gatunek cynkowanej stali. W składzie chemicznym oprócz aluminium, niklu i cyny zawiera również dodatek manganu, który nie występuje w innych rozwiązaniach na świecie.

Opatentowany przez gliwickich naukowców w lutym 2006 roku stop Wegal został nagrodzony na 54. Światowej Wystawie Innowacji, Badań Naukowych i Nowości Przemysłowych "Brussels Eureka" w 2005 roku, na Targach Innowacji Gospodarczych INTARG w Katowicach w 2004 roku, a także na giełdzie wynalazków w Warszawie w 2006 roku.

 ZANURZANIE W KĄPIELI CYNKOWEJ

 Cynkowanie to proces nanoszenia warstwy ochronnej na podłoże metalowe, najczęściej stalowe - na blachy, rury, konstrukcje stalowe, elementy podwozi pojazdów i in. Uzyskuje się je poprzez cynkowanie ogniowe (zanurzeniowe), natryskiwanie cieplne oraz cynkowanie termodyfuzyjne (szerardyzacja). W wyniku wysokiej temperatury dochodzi do reakcji cynku i żelaza, głównego składnika stali. Na powierzchni powstaje powłoka cynkowa odporna nie tylko na korozję, ale także na uszkodzenia mechaniczne, ścieranie i erozję.

"Nowy stop cynku został stworzony na bazie cynku elektrolitycznego (uzyskanego z rudy siarczkowej przez przeprowadzenie siarczku cynku w siarczan cynku i poddanie go procesowi elektrolizy - PAP) i czterech dodatków stopowych - aluminium, niklu, manganu i cyny" - tłumaczy dr inż. Jan Wesołowski kierujący zespołem naukowców, którzy opracowali Wegal.

Dodatki stopowe (głównie w postaci zapraw) łączy się ze sobą w procesie topienia cynku w piecach elektrycznych tyglowych w temperaturze około 480-500 st. C.

 Wegal został pomyślany jako stop służący do tzw. cynkowania jednostkowego (ogniowego, zanurzeniowego) wyrobów stalowych (w tym ze stali reaktywnych) i żeliwnych metodą suchą. "Oznacza to, że wyroby stalowe zanurzane są w kąpieli cynkowej na dość długi czas,  do ok. 10 minut, w przeciwieństwie do tzw. metody ciągłej, w której cynkowanie przebiega w ciągu kilku sekund" - tłumaczy Wesołowski.

 W procesie tym stosuje się wodne roztwory do odtłuszczania, trawienia i topnikowania, które przygotowują stalową powierzchnię do cynkowania, tzn. usuwają rdzę i inne zanieczyszczenia. Przed zasadniczym cynkowaniem wyroby są suszone.

 POWŁOKI CIEŃSZE I MNIEJ TOKSYCZNE

 Grubość powłok wegalowych, bez względu na gatunek cynkowanej stali, waha się od 60 do 120 mikrometrów i do 150 mikrometrów na obrzeżach cynkowanych wyrobów.

Do tej pory na stalach reaktywnych uzyskiwano powłoki o grubości od 200 do 400 mikrometrów. Polscy naukowcy uzyskali więc redukcję grubości powłoki na cynkowanej stali nawet do 70 procent. Technologia produkcji i nanoszenia nowych powłok pozwala na zmniejszenie zużycia cynku o około 20 procent. Oznacza to, że w procesie cynkowania na tonę wyrobów stalowych trzeba zużyć tylko do ok. 63 kg stopu.

Uzyskane powłoki są jasne, gładkie i błyszczące. Mają dobrą przyczepność dyfuzyjną (w wyniku której powstają stopowe warstwy pośrednie powłoki o korzystnej porównywalnej grubości), ciągłość oraz plastyczność.

Jak zaznacza Jan Wesołowski, wielką zaletą nowego stopu jest także obniżenie temperatury, w której nanoszony jest ten stop. W przypadku Wegala temperatura cynkowania waha się między 440 a 445 st.C. Do tej pory cynkowanie odbywało się w temperaturze wyższej o 10 st.C.

Obecnie Wegal produkowany jest w ZGH Bolesław SA w Bukownie. Rocznie zakład wytwarza około 10 tys. ton tego stopu.

 PAP - Nauka w Polsce, Bogusława Szumiec-Presch

reo