"Chodzi o produkcję i zastosowanie enzymów pochodzenia drobnoustrojowego, zdolnych do usuwania próchnicotwórczych biofilmów powstających na zębach i aparatach protetycznych" - wyjaśnia prof. Szczodrak.

Bakterie powodujące próchnicę wytwarzają związek chemiczny - mutan, który wchodzi w skład powłoki (biofilmu) powstającej na zębach i protezach zębowych. Polimer ten, jak dowiodły wcześniejsze badania naukowe, pomaga bakteriom gromadzić się na zębach, tworząc niejako szkielet osadu nazębnego. Środki higieny jamy ustnej zawierające enzym rozkładający mutan skuteczniej zapobiegałyby  próchnicy niż preparaty obecnie dostępne na rynku.

"W Polsce próchnicę należy uznać za problem narodowy. Wśród dzieci średnia krajowa zachorowań na próchnicę wynosi obecnie 87 proc., zaś postępy w jej zwalczaniu są niewielkie" - podkreśla Szczodrak.

Wydajna produkcja preparatu zawierającego enzym dałaby możliwość jego użycia jako aktywnego składnika środków higieny jamy ustnej takich jak gumy do żucia, żele stomatologiczne, płyny do płukania jamy ustnej lub pasty do zębów.

"Dotychczas na polskim rynku nie ma preparatów tego typu. W krajach zachodnich zostały opatentowane jedynie pojedyncze receptury past do zębów zawierających enzymy rozkładające mutan" - zaznacza badacz.

Jednym z najlepszych stymulatorów powstawania takich enzymów jest sam mutan. Jednak pozyskanie mutanu w dużych ilościach jest trudne, kosztowne, a nawet niebezpieczne, ponieważ wymagałoby hodowli chorobotwórczych bakterii próchnicowych.

Prace zespołu prof. Szczodraka wykazały, że możliwe jest pozyskiwanie enzymu w inny sposób, dzięki wykorzystaniu substytutów mutanu, których produkcja będzie tania i bezpieczna. To właśnie uważają za swój największy sukces.

Część doświadczeń uczeni wykonali we współpracy z Katedrą Stomatologii Zachowawczej Akademii Medycznej  w Lublinie oraz z Zakładem Mikrobiologii Jamy Ustnej Akademii Medycznej w Gdańsku.

"Rozkład mutanu przy udziale stosunkowo mało poznanych enzymów pochodzenia grzybowego i bakteryjnego stanowi ważny przedmiot prowadzonych przez nas badań. W najbliższym czasie ruszą badania kliniczne i, choć do masowej produkcji gumy do żucia czy pasty z tym enzymem jeszcze daleka droga, to istnieją realne szanse powodzenia tej innowacyjnej technologii" - podkreśla Szczodrak.

Oprócz stałego zespołu badawczego udział w badaniach biorą też studenci, którzy w Zakładzie Mikrobiologii Przemysłowej UMCS piszą prace dyplomowe. Praca magisterska tegorocznej absolwentki Dominiki Maj, dotycząca indukcji produkcji enzymu rozkładającego mutan i jego wykorzystania, została uznana za jedną z najlepszych prac w dziedzinie biotechnologii w Polsce. Jej promotorem był prof. Janusz Szczodrak. Jury edycji konkursu ogłoszonego przez firmę Novartis doceniło przede wszystkim nowatorstwo badań wykonanych przez studentkę, a także praktyczne znaczenie omawianej technologii.

PAP - Nauka w Polsce, Urszula Jabłońska

we