Nadar - pod tym pseudonimem kryje się francuski pisarz, publicysta, dziennikarz i fotograf, który znał prawie wszystkich we Francji i sfotografował "niemal wszystko" - ocenił dr Andrzej Pieńkos z Instytutu Historii Sztuki na wykładzie zorganizowanym w Warszawie w ramach 9. Festiwalu Nauki.
Nadar, w właściwie Gaspard-Felix Tournachon (1820-1910), był najwybitniejszym portrecistą francuskim XIX wieku i wielkim eksperymentatorem. Pierwszy wykonał m.in. zdjęcia z balonu i paryskich katakumb.
"Żył 90 lat, prawie cały XIX wiek. Był przede wszystkim dziennikarzem, ale jego kariera zaczęła się rozwijać, kiedy zajął się rysowaniem" - zwraca uwagę Pieńkos. Nie przestawając pisać, Tournachon zaczął rysować. Przyjmując pseudonim Nadar, stał się jednym z czołowych rysowników i satyryków we Francji.
Fotografią zainteresował się w 1852 roku. Obracał się w kręgach literacko-artystycznych Paryża. Sfotografował m.in. Wiktora Hugo, Aleksandra Dumasa, George Sand, Sarah Bernhardt, Charlesa Baudelaire\\'a.
"Przez całe życie interesowały go rozmaite nowinki i eksperymenty cywilizacyjne. Wierzył w postęp cywilizacyjny i interesował się jego przejawami. Szczególnym zainteresowaniem darzył latanie" - podkreśla Pieńkos. W 1855 roku wykonał pierwsze fotografie panoramy Paryża w trakcie lotu balonem.
Nadar zaprojektował także ogromny balon i nazwał go "Gigant". "Miał pomieścić kilkanaście osób i używany przez niego przez kilka lat stał się jego wizytówką" - wyjaśnia Pieńkos. Z balonu fotografował ulice i place Paryża, ale także... jego wnętrze. "Wyglądało to jak jakaś kosmiczna wizja" - ocenia Pieńkos.
Zwraca uwagę, że Nadar penetrował "miejsca znane, o których wie się, że istnieją, ale nigdy się ich nie widziało".
Fotograf odkrył też podziemia Paryża. Na początku lat 60. XIX w. stworzył serie fotografii paryskich katakumb. "Tam składane były kości ekshumowane z cmentarzy likwidowanych jeszcze do połowy XIX w. Zrobił zdjęcia kilku milionom czaszek i kości, jednocześnie eksperymentując ze światłem" - wyjaśnia Pieńkos.
"Używał światła sztucznego w miejscach całkowicie nieoświetlonych, nadawał fotografii - jako jeden z pierwszych - pewne konsekwencje artystyczne" - podkreśla.
Pomysły Nadara wielokrotnie wyprzedzały czas - był jednym z pierwszych twórców fotoreportażu. W latach 80. XIX w. ze swym synem udał się do domu słynnego chemika Michela Chevreula i wykonał cykl 21 zdjęć podczas wywiadu z okazji setnych urodzin francuskiego naukowca.
Wywiad "Sztuka osiągnięcia 100 lat życia" został opublikowany w "Le Journal Illustre". Na czterech stronach pojawiły się zdjęcia chemika, a pod każdym z nich opublikowano fragmenty jego wypowiedzi.
"Nadar nie był klasycznym fotografem-artystą, przebywał zawsze na pograniczu fotografii, nauki, nauk społecznych, dziennikarstwa" - uważa Pieńkos. Jednocześnie podkreśla, że jego wizjonerskie zdjęcia są nie tylko drogocenną dokumentacją historyczną, ale również znakomitym dziełem sztuki fotografii.
PAP - Nauka w Polsce, Agata Zbieg, Agata Szwedowicz
21 września 2005
we
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
