Najbardziej znany zabytek archeologiczny w Polsce, http://www.muzarp.poznan.pl/muzeum/muz_pol/Arena/Biskupin/index_pl.html został wprawdzie odkryty stosunkowo dawno i wydaje się miejscem dobrze znanym, ale jego atrakcyjność w oczach miłośników prehistorii nie maleje. Przeciwnie - stosowane tam dziś metody popularyzacji historycznej wiedzy sprawiają, że poznawanie dziejów dawnych Słowian może być ciekawą przygodą i naprawdę dobrą zabawą. Muzeum Archeologiczne w Biskupinie http://www.biskupin.pl wciąż organizuje imprezy edukacyjne, na które przyjeżdżają goście z całej Europy.

NAJWIĘKSZY FESTYN W EUROPIE

W trzecim tygodniu września odbywa się co roku w Biskupinie festyn archeologiczny, jeden z największych w Europie. W ciągu dziewięciu dni na terenie biskupińskiego rezerwatu można zobaczyć, jak wyglądało życie ludzi w najdawniejszych czasach. W programie festynu jest muzyka i taniec, walki wczesnośredniowiecznych wojów, obrzędy religijne, strzelanie z łuku i kuszy, bicie monet, pokazy archeologicznych badań podwodnych i wiele innych atrakcji.

W zrekonstruowanym wczesnośredniowiecznym piecu można na przykład wypiekać chleb z pszenicy, uprawianej w rezerwacie i mielonej na kamiennych żarnach.

Są tam również trzy zrekonstruowane piece garncarskie. Jeden z nich ma kształt zagłębionej w ziemi niecki, wyłożonej kamieniami i wylepionej gliną, z dwoma otworami.

Drugi piec, kopułkowy, odtworzony na podstawie wykopalisk w pobliskich Sobiejuchach, pochodzi z tego samego okresu co osada w Biskupinie. W piecu tym przeprowadzono eksperyment z wypalaniem naczyń, a jego wyniki z pomiarem temperatur, czasu, nakładu pracy oraz potrzebnych materiałów, opublikowano w fachowych czasopismach. Trzeci piec, największy, został zrekonstruowany na podstawie wykopalisk z Jankowa. Można w nim jednocześnie wypalać kilkaset naczyń średniej wielkości.

NIEOCENIONA ARCHEOLOGIA DOŚWIADCZALNA

Według starożytnych sposobów i receptur produkuje się co roku w rezerwacie dziegieć i smołę drzewną. Do produkcji dziegciu używana jest kora brzozowa, a smołę otrzymuje się z przesyconych żywicą korzeni sosnowych.

Pokazy starożytnych technik produkcyjnych prowadzone są także w maju i czerwcu. Wzbudzają one wielkie zainteresowanie zwiedzających, ale istotne jest i to, że takie eksperymenty poszerzają wiedzę archeologów, zajmujących się rekonstrukcją życia codziennego w Biskupinie.

Ta metoda badawcza, zwana archeologią doświadczalną, polega na odtwarzaniu przez współczesnych naukowców działań, które przypuszczalnie mogli podejmować ludzie dawno żyjący na tych terenach. Stała się ona bardzo popularna i w Biskupinie jest szeroko stosowana. Archeolodzy nie tylko lepią garnki, tkają materiały i pieką chleb prehistorycznymi metodami. Uprawiają również rośliny, hodują zwierzęta i wykonują różne inne prace, aby jak najpełniej zrozumieć życie dawnych mieszkańców Biskupina.

Dzięki temu również zwiedzający skansen turyści wiele się uczą, mogą też sami popróbować dawnego rzemiosła.

WIKINGOWIE W BISKUPINIE

We wrześniu odbędzie się w Biskupinie 11 festiwal archeologiczny, którego bohaterami będą wczesnośredniowieczni Wikingowie i ich sąsiedzi. Jedna z głównych atrakcji festynu to pokazy sztuki wojennej walecznych Wikingów. Zaprezentowany zostanie również bogato zdobiona rekonstrukcja okrętu średniowiecznych żeglarzy. Oprócz walk będą też tańce, muzyka i pokazy pracy średniowiecznych rzemieślników.

Wśród prezentacji przygotowywanych przez Muzeum Archeologiczne w Biskupinie będzie także wystawa zabytków, pochodzących z odkrytego pod Elblągiem wczesnośredniowiecznego portowego miasta Truso. Zdaniem archeologów, do Truso przybywali kupcy z Azji, Afryki i wielu krajów starego kontynentu. Wystawa ta, po zakończeniu festynu, prawdopodobnie wyruszy na objazdowe pokazy po Polsce.

Truso - znane w średniowieczu jako ruchliwy port na Bałtyku i ważny ośrodek handlowy (o czym wspomina brytyjska kronika z IX wieku) - zostało założone w VIII wieku przez Wikingów z Danii, na co wskazuje budownictwo i zabytki. Można je uznać za wczesne miasto, port i centrum handlowe tej rangi, co Haithabu w Szlezwiku lub Birka w Szwecji.

Port położony był na pograniczu ziem dawnych Prusów i tworzącego się państwa polskiego, zamieszkiwanego przez Słowian. Miasto miało charakter wieloetniczny. Utrzymywało kontakty handlowe z odległymi krainami: Skandynawią, Fryzją, Brytanią, arabskim Orientem, Rusią i Bizancjum, o czym świadczą znalezione monety i wyroby. Przez Truso szedł też handel z ziem polskich. Osada i port zajmują teren o powierzchni ponad 20 ha.

Truso zostało zapomniane około X w. Szukano go od początku XIX wieku, ale dopiero w 1985 roku udało się zlokalizować port i osadę nad jeziorem Druźno. Było ono niegdyś częścią Zalewu Wiślanego; miało połączenie z Bałtykiem i deltą Wisły. Zostało zniszczone w połowie XI wieku. Jego rolę przejął założony w X wieku Gdańsk.

Prace wykopaliskowe prowadzone są w Truso od 1985 roku, z kilkuletnią przerwą. Wciąż jednak wiele pozostało do zbadania.

PAP - Nauka w Polsce, Urszula Jabłońska

19 sierpnia 2005

reo