Polscy genetycy odkryli białko, którego kontrola mogłaby umożliwić niszczenie komórek nowotworowych. Zainteresowanie kupnem patentu zgłosiły już krajowe i zagraniczne firmy farmaceutyczne. Jeśli \"polskie\" białko okaże się skuteczne, lek na raka otrzymamy za kilka lat - mówi nadzorujący badania prof. Piotr Stępień.

ZGODNE ANTYNOWOTWOROWE TRIO

Odkryte przez Polaków białko okazało się współdziałać ze znanym już w świecie antynowotworowym białkowym \"duetem\": surwiwiną (białkiem odkrytym kilka lat temu przez dr. Dario Altieri z Uniwersytetu Yale) I białkiem o nazwie HBXIP. Surwiwina i HBXIP oraz białko \"polskie\" są u człowieka niezwykle znaczące dla procesu apoptozy, czyli samobójczego umierania chorych komórek.

CAŁA ONKOLOGIA ŚLEDZI APOPTOZĘ

\"Cała onkologia nakierowana jest obecnie właśnie na apoptozę\" - podkreśla prof. Stępień, szef polskiego zespołu, w którego skład wchodzą naukowcy z Zakładu Genetyki Uniwersytetu Warszawskiego http://zguw.ibb.waw.pl oraz Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN. http://bazy.opi.org.pl/raporty/opisy/instyt/4000/i4605.htm

Jeśli w ludzkich komórkach dochodzi do zniszczeń DNA (wywołanych np. w przypadku czerniaka promieniami UV), może nastąpić rozwój raka. Zmutowane komórki niepohamowanie mnożą się, a także przenoszą w inne miejsca, powodując przerzuty nowotworu.

Organizm ludzki może się jednak bronić uruchamiając proces apoptozy. Polega on na tym, że chore komórki, aby się nie mnożyć i nie wywoływać w organizmie raka, doprowadzają się \"altruistycznie\" do samobójczej śmierci.

OPANOWAĆ ZBUNTOWANE KOMÓRKI

\"W pewnych warunkach, wywołanych między innymi działalnością surwiwiny, do apoptozy nie może dojść. Komórki uwalniają się spod kontroli, buntują\" - tłumaczy prof. Stępień.

Surwiwina (od ang. survive - przeżywać) zawdzięcza swoją nazwę oryginalnym właściwościom. To obecne w komórkach białko, łącząc się z innymi białkami regulującymi proces apoptozy, uniemożliwia śmierć chorych komórek, czyli umożliwia ich przeżywanie.

Aby w takiej sytuacji zniszczyć komórkę rakową stosuje się dwa sposoby: hamowanie aktywności surwiwiny bądź aktywności białka HBXIP (jako że funkcjonuje ono zawsze w połączeniu z surwiwiną i wpływa na jej działanie).

TRZECI SPOSÓB - POLSKI

Polacy odkryli trzeci sposób - hamowanie nowego białka, będącego partnerem HBXIP (którego nazwy ze względów prawnych nie chcą jeszcze podać).

\"Wiemy, jaki gen powoduje powstawanie naszego białka\" - mówi prof. Stępień. - \"Jeśli zablokujemy aktywność tego genu za pomocą procesu wyciszania genów, wstrzymamy syntezę białka, umożliwimy apoptozę i komórki rakowe będą umierać\".

ZA WCZEŚNIE NA BADANIA Z UDZIAŁEM LUDZI

Jest nadzieja, że na bazie polskiego odkrycia powstanie nowy lek przeciwko rakowi. Prawa do opatentowanych wyników badań nad surwiwiną kupił za ogromną sumę amerykański farmaceutyczny gigant Eli Lily i prowadzi już badania kliniczne. Mała grupa pacjentów otrzymuje preparat wyciszający gen surwiwiny. Podobnie mogłoby być w przypadku Polaków. \"Otrzymaliśmy już oferty od polskich i zagranicznych firm farmaceutycznych\" - informuje prof. Stępień.

Jak zaznacza, na razie nie jest pewne, czy manipulowanie nowoodkrytym białkiem okaże się skuteczne w niszczeniu nowotworów u zwierząt i ludzi.

\"Jest stanowczo za wcześnie, aby planować jakiekolwiek badania z udziałem pacjentów. Na razie prowadzimy doświadczenia poza organizmem, na komórkach hodowanych in vitro. Potrzebne są badania na myszach, na które zgodę uzyskać możemy najwcześniej za kilka miesięcy\" - mówi prof. Stępień.

\"Poza tym musimy na te badania zdobyć pieniądze, a to potrwa. Jeśli wszystko nam się uda, wówczas - z uwagi na długość tych procedur - nowy lek przeciw rakowi powstanie, najwcześniej, za kilka lat\".

PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros

11 lutego, 2005

reo