Dwie cechy temperamentu, aktywność i skłonność do reagowania emocjami, są uwarunkowane genetycznie - zaobserwowali polscy naukowcy, prof. Włodzimierz Oniszczenko i mgr Wojciech Dragan z Wydziału Psychologii http://www.psych.uw.edu.pl/ Uniwersytetu Warszawskiego.

DWA SZCZEGÓLNE GENY

\"Nasze badania dowodzą, że każda z tych cech ma związek z różnicami w jednym z dwóch genów, które odgrywają ważną rolę w kontroli naszych emocji\" - wyjaśnia prowadzący badania prof. Oniszczenko.

Jeden z tych genów reguluje działanie serotoniny, a drugi - dopaminy. Oba związki biorą udział w komunikacji komórek nerwowych w obszarach w mózgu kontrolujących emocje, ale też aktywność ruchową, procesy uczenia się i tzw. rytmy okołodobowe.

Zaburzenia poziomu serotoniny są np. od wielu lat wiązane ze skłonnością do depresji i innych schorzeń psychicznych, jak nerwica natręctw.

CO REGULUJE AKTYWNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Badania prof. Oniszczenki zostały przeprowadzone w grupie 778 zdrowych mężczyzn w wieku pomiędzy 18 a 27 rokiem życia.

Najpierw badacze oceniali dwie cechy temperamentu mężczyzn - aktywność i skłonność do reagowania emocjami. Posłużył im do tego celu standardowy kwestionariusz psychologiczny.

Aktywność, jak wyjaśnia prof. Oniszczenko, jest rozumiana jako tendencja do podejmowania działań stymulujących, a reaktywność emocjonalna - jako tendencja do intensywnego reagowania na bodźce, które wywołują emocje. Ta druga cecha przejawia się dużą wrażliwością i niską odpornością emocjonalną.

Ze względu na badane cechy, mężczyzn podzielono na cztery grupy - o wysokim i niskim poziomie aktywności oraz wysokim i niskim poziomie reaktywności emocjonalnej.

GENY W KOMÓRKACH NABŁONKA JAMY USTNEJ

Od mężczyzn pobrano następnie komórki nabłonka jamy ustnej, które miały posłużyć do analizy sekwencji trzech genów wpływających na czynności serotoniny i dopaminy w mózgu.

Były to:

* gen kodujący transporter serotoniny (5-HHT),

* gen receptora dopaminy (DRD-4)

* oraz transportera dopaminy (DAT-1).

Transportery mają wpływ na poziom neuroprzekaźników (ich stężenie) w połączeniach między włóknami nerwowymi, z kolei receptory są niezbędne do tego, by neuroprzekaźniki mogły wypełniać swoje zadania i w odpowiedniej ilości znalazły się w tych połączeniach.

Analiza genetyczna została przeprowadzona w laboratorium Instytutu Biochemii i Biofizyki http://www.ibb.waw.pl/ Polskiej Akademii Nauk.

DOWODY NA DZIEDZICZENIE CECH TEMPERAMENTU

Jak tłumaczy prof. Oniszczenko, teoretycznie obie cechy powinny być powiązane z poziomem tak dopaminy, jak i serotoniny - z uwagi na znaczenie obu przekaźników w regulacji poziomu pobudzenia układu nerwowego leżącego u podstaw obu badanych cech.

\"Nasze badania ujawniły jednak, że różnice w poziomie reaktywności emocjonalnej mają związek z różnicami w sekwencji genu receptora dopaminy, a różnice w poziomie aktywności - z różnicami w sekwencji genu transportera serotoniny\" - wyjaśnia badacz.

Nie zaobserwowano natomiast związku między wariantami genu DAT-1 a badanymi cechami.

Zdaniem prof. Oniszczenki, te wyniki stanowią dowód na stwierdzaną wcześniej odziedziczalność obu cech, co oczywiście nie wyklucza roli środowiska w ich kształtowaniu się.

\"Jak wiadomo, czynniki genetyczne nie wyjaśniają całkowicie rozwoju tych i innych cech temperamentu\" - podkreśla badacz.

***

Pionierskie w polskiej psychologii badania współfinansował Komitet Badań Naukowych http://www.kbn.gov.pl

PAP - Nauka w Polsce, Joanna Morga

25 października 2004