W 1987 roku polska misja archeologiczna w Sakkarze otrzymała koncesję na prace wykopaliskowe po zachodniej stronie najstarszej piramidy świata, przeznaczonej dla faraona Dżesera. Na terenie w zasadzie zarezerwowanym dla archeologów egipskich i praktycznie niedostępnym dla misji zagranicznych.

Kierujący misją od początku jej funkcjonowania Karol Myśliwiec - dyrektor Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN - jest uczniem założyciela polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej, prof. Kazimierza Michałowskiego.

Urodził się w Gądkach koło Jasła. W roku 1967 ukończył pod kierunkiem prof. Michałowskiego na Uniwersytecie Warszawskim archeologię śródziemnomorską, specjalizując się w egiptologii. Jego praca magisterska dotyczyła egipskich modeli rzeźbiarskich okresu ptolemejskiego.

Do Egiptu trafił po raz pierwszy jako archeolog w 1969 roku. Odtąd wielokrotnie brał udział w polskich i zagranicznych misjach archeologicznych w Egipcie, m.in. w Aleksandrii, Minszat Abu Omar oraz Deir-el-Bahari, gdzie znajduje się jeden z najważniejszych starożytnych zabytków w Egipcie - świątynia Hatszepsut.

"Polska misja archeologiczna, kierowana przez prof. Kazimierza Michałowskiego, nie otrzymałaby na początku lat 60. koncesji na badania archeologiczne i rekonstrukcję świątyni Hatszepsut, gdyby nie renoma, jaką cieszy się na świecie" - podkreśla prof. Myśliwiec.

Podczas prac oczyszczeniowych prowadzonych przez Polaków na południu od świątyni Hatszepsut odkryto m.in. świątynię Totmesa III.

Do 1979 roku prof. Myśliwiec brał udział m.in. w misjach archeologicznych w Palmyrze (Syria), Kadero (Sudan) i Nea Pafos (Cypr). W latach 1985-1995 kierował polsko-egipską misją ratunkową w Tell Atrib w Delcie Nilu.

Odkrycie dzielnicy warsztatów skupiających artystów i rzemieślników okresu ptolemejskiego (III-I w. p.n.e.) w starożytnym Athribis, czyli dzisiejszym Tell Atrib, i publikację na ten temat prof. Myśliwiec uważa za jedno ze swoich najwybitniejszych osiągnięć.

W oparciu o precyzyjne badania stratygrafii starożytnego Athribis udało mu się uściślić datowanie wielu kategorii zabytków okresu ptolemejskiego.

Do ważnych osiągnięć profesor zalicza także publikacje teoretyczne na temat sztuki egipskiej, a szczególnie portretu królewskiego okresu Nowego Państwa (drugie tysiąclecie p.n.e.) i Epoki Późnej (pierwsze tysiąclecie p.n.e.) oraz religii egipskiej (m.in. wydane w roku 1978 w Hildesheim "Studien zum Gott Atum"/"Studia nad Atumem I. Święte zwierzęta Atuma" - badania nad zoomorficznymi formami heliopolitańskiego praboga Atuma) i teologii politycznej okresu ptolemejskiego.

Ostatnie lata przyniosły kolejne wielkie odkrycie. Kierowana przez profesora misja archeologiczna w Sakkarze odnalazła przy najstarszej piramidzie świata nieznaną część nekropoli wielmożów Starego Państwa (trzecie tysiąclecie p.n.e.), w tym, w roku 1997, wykuty w skale grobowiec wezyra Merefnebefa z unikatowymi reliefami i malowidłami.

Merefnebef, jeden z najważniejszych ludzi w Egipcie za czasów panowania Tetiego - pierwszego władcy VI dynastii, będący "prawą ręką" faraona, odpowiadał za administrację państwa.

Na ścianie grobowca znajdują się malowidła przedstawiające cztery żony wezyra oraz tajemniczą kobietę o imieniu "Ta, która kocha życie", prawdopodobnie dawną miłość Merefnebefa. "Grobowiec Merefnebefa jest jedynym w Sakkarze z tak znakomicie zachowaną polichromią" - podkreśla prof. Myśliwiec.

14 października ubiegłego roku tuż obok grobowca Merefnebefa kierowana przez prof. Myśliwca misja odkryła powstały w okresie Starego Państwa grobowiec człowieka o imieniu Ni-anch-Nefertum, kapłana przy piramidach należących do dwóch władców Egiptu - Unisa, ostatniego faraona V dynastii i Tetiego, pierwszego faraona dynastii VI.

"Grobowiec Ni-anch-Nefertuma jest znaleziskiem wyjątkowym, trafi z pewnością do podręczników sztuki starożytnego Egiptu" - ocenia prof. Myśliwiec.

Jak tłumaczy, niewykończone reliefy na ścianie południowej grobowca ukazują sceny z życia codziennego, przedstawione w różnych etapach opracowania rzeźbiarskiego, jeszcze zanim do akcji wkroczył malarz, który pokrywał powierzchnię reliefu malowidłami.

"To wygląda dokładnie jak prezentacja rzemiosła rzeźbiarskiego dla studentów akademii sztuk pięknych. To rzecz zupełnie wyjątkowa" - mówi.

W 1973 roku na Uniwersytecie Warszawskim Karol Myśliwiec uzyskał stopień doktora. Jego pracę doktorską, zatytułowaną "Le portrait royal dans le bas-relief du Nouvel Empire" ("Portret królewski w płaskorzeźbie Nowego Państwa") opublikowano w roku 1976 w Warszawie.

Dwa lata później habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim pracą "Studia nad Atumem I. Święte zwierzęta Atuma".

W roku 1987 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, od 1996 roku jest profesorem zwyczajnym. W 1981 roku został dyrektorem Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN.

Do swoich najważniejszych publikacji naukowych zalicza, obok doktoratu i pracy habilitacyjnej, "Tell Atrib I, Rescue Excavations" (Warszawa 2000, współautor: Zofia Sztetyłło) oraz "Sakkara I, The Tomb of Merefnebef" (Warszawa 2004, współautorzy: zespół archeologów stanowiących polską misję archeologiczną w Sakkarze).

Jest także autorem trzech książek popularno-naukowych, z których dwie: "Pan Obydwu Krajów" (Warszawa 1993) i "Eros nad Nilem" (Warszawa 1998) doczekały się wydań w językach angielskim (USA) i niemieckim (Niemcy).

Jest zapalonym podróżnikiem ("Dotychczas - od Japonii i Malezji po Chile i Peru"), miłośnikiem teatru i muzyki.

"Gdy tylko mam wolną chwilę, pędzę do teatru. Pozostawia to już niewiele czasu na koncerty, które stoją na drugim miejscu. Na kino nie ma go już prawie w ogóle, najwyższej dwa-trzy razy w roku" - mówi.

Profesor jest znany z dużej aktywności. "Ze wszystkich środków lokomocji najchętniej korzystam z własnych nóg" - podkreśla.

PAP - Nauka w Polsce - Joanna Poros

29 czerwca 2004