Projekt nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (PSWN) powstał w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach pakietu deregulacyjnego.

Szkoły doktorskie działają od 1 października 2019 r., a zastąpiły – w wyniku reformy systemu szkolnictwa wyższego i nauki – wcześniejszą formę, czyli studia doktoranckie. Zmiana modelu kształcenia doktorantów oznaczała m.in. poprawę ich statusu materialnego, jednocześnie doszło do likwidacji wsparcia (w formie stypendiów i zapomóg), jakie funkcjonowało w ramach studiów doktoranckich.

Jednak, jak zauważyli projektodawcy, w pierwszych latach funkcjonowania szkół doktorskich coraz częściej pojawiały się sugestie, by przywrócić zapomogi dla doktorantów. „Zwracano uwagę na konieczność uwzględnienia trudnych sytuacji losowych, mogących dotykać członków społeczności doktoranckiej. Sytuacje te, jak wskazywano, mogą utrudniać bądź uniemożliwiać prowadzenie badań naukowych, a nawet prawidłowe funkcjonowanie. Podnoszono, że umożliwienie przyznania doktorantom zapomogi stanowiłoby realną formę wsparcia w trudnych, wyjątkowych sytuacjach i sprzyjałoby kształtowaniu optymalnych warunków kształcenia doktorantów dotkniętych tymi trudnościami” - wskazano.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zaproponowało więc w projekcie noweli ustawy PSWN, by przyznać podmiotom prowadzącym szkoły doktorskie możliwość wypłacania doktorantom zapomóg i aby były one finansowane ze środków własnych tych podmiotów.

Wedle projektu otrzymać zapomogę może doktorant, który znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji życiowej. „Zasady przyznawania zapomogi określa rektor uczelni, dyrektor instytutu PAN, dyrektor instytutu badawczego, dyrektor instytutu międzynarodowego albo CMKP, w których jest prowadzona szkoła doktorska, w uzgodnieniu z samorządem doktorantów” – czytamy w projekcie.

W zamierzeniu projektodawcy zapomogi byłyby finansowane ze środków własnych podmiotów prowadzących szkoły doktorskie i nie byłyby włączane do systemu pomocy materialnej.

„Wprowadzenie możliwości przyznania zapomogi doktorantowi w przejściowo trudnej sytuacji życiowej nie ma oznaczać wprowadzania zmian do obowiązujących zasad finansowania świadczeń z funduszu stypendialnego. Na skutek wprowadzonych zmian podmioty prowadzące szkoły doktorskie będą miały podstawę do przyznawania zapomóg doktorantom, jednakże wypłaty będą finansowane z ich środków własnych. Zapewni to możliwość otrzymania zapomogi przez doktoranta i jej wypłaty przez podmiot prowadzący szkołę doktorską, a zarazem pozwoli zminimalizować dodatkowe obowiązki regulacyjne związane z wprowadzaną zmianą i będzie bezkosztowe z punktu widzenia budżetu państwa” – zaznaczono w ocenie skutków regulacji.

Resort nauki podkreślił przy tym, że przyjęcie innego rozwiązania, czyli włączenie zapomogi dla doktorantów do systemu pomocy materialnej, oznaczałoby zwiększenie obciążeń regulacyjnych i organizacyjnych podmiotów prowadzących szkoły doktorskie, a przy tym obciążałoby dodatkowo budżet państwa.

Proponowana zmiana miałaby wejść w życie od 1 stycznia 2026 r. (PAP)

agt/ bar/