W uroczystości przed 100 laty poza dwukrotną laureatką Nagrody Nobla uczestniczył ówczesny prezydent RP Stanisław Wojciechowski. Jak informuje Muzeum Historii Polski, działka, na które powstał Instytut Radowy została ofiarowana przez Uniwersytet Warszawski.

Maria Skłodowska-Curie najpierw w Paryżu w 1914 r. założyła Instytut Radowy, który rozpoczął działalność pod jej kierownictwem. Pragnęła jednak, by podobna palcówka powstała także w Polsce. Instytut taki powstał w Warszawie dzięki ofiarom Polaków w kraju i za granicą.

9 marca 1923 r. Polski Komitet do Zwalczania Raka powołał „Komitet Daru Narodowego im. Marii Skłodowskiej-Curie w celu zbudowania Instytutu Radowego w Warszawie”. W tym samym roku zwrócono się do społeczeństwa polskiego z apelem o składanie ofiar na budowę.

7 czerwca z udziałem Marii Skłodowskiej-Curie oraz jej siostry Bronisławy Dłuskiej wmurowano kamień węgielny pod budowę Instytutu Radowego w stolicy. Budowa Instytutu przy ul. Wawelskiej rozpoczęła się pod koniec 1925 r. i trwała 6 lat; oficjalnie instytut został otwarty 29 maja 1932 r.

Również i w tej uroczystości uczestniczyła Maria Skłodowska-Curie, był to także jej ostatni pobyt w Polsce. Dwukrotna polska noblistka przekazała wtedy placówce pierwszy gram radu o wartości ponad pół miliona ówczesnych złotych (ofiarowany przez kobiece stowarzyszenia polonijne w USA i Kanadzie).

Instytut Radowy im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie powstał jako piąty tego typu ośrodek w Europie. Jego ideą było zarówno leczenie chorych, jak i kształcie kadr medycznych oraz rozwijanie nauki. I w znacznym stopniu przyczynił się on do rozwoju onkologii w naszym kraju. Pierwszym dyrektorem ośrodka została siostra Skłodowskiej – Bronisława Dłuska.

Podczas obrony stolicy w 1939 r. zabudowania Instytutu Radowego nie zostały poważnie uszkodzone, mimo przebiegającej w pobliżu linii obrony stolicy. Poważnym zniszczeniom budynek instytutu uległ dopiero podczas powstania warszawskiego, pacjentów, jak i personel ośrodka wymordowała kolaborująca z Niemcami Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Ludowa (RONA).

Po zakończeniu II wojny światowej w listopadzie 1945 r. w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej zapadła decyzja o odbudowie Instytutu Radowego w Warszawie. Jego działalność została wznowiona w 1947 r.

Ogromną rolę odegrał w tym okresie Tadeusz Koszarowski, który opracował koncepcję organizacji walki z rakiem w Polsce. Polegała ona na tworzeniu pełnoprofilowych ośrodków, tzw. centrów onkologii, będących podstawowymi jednostkami prowadzącymi działania naukowe, profilaktyczne, diagnostyczne i lecznicze oraz organizacyjne w poszczególnych regionach kraju. W latach 1952-1975 powstała w kraju sieć onkologiczna, a 16 lipca 1984 r. w Warszawie utworzono Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.

W ostatnich latach najważniejszym wydarzeniem w polskiej onkologii było realizacja Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, utworzenie w 2000 r. Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie oraz uruchomienie Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030.

Zbigniew Wojtasiński (PAP)

zbw/ agt/