„Dla skutecznego wdrażania proekologicznych rozwiązań kluczowe jest zrozumienie motywacji społecznych, dlatego naszym celem było określenie poziomu skłonności Polaków do transformacji energetycznej oraz ich motywacji. Badania jasno wskazały, że decyzje Polaków dotyczące transformacji energetycznej są motywowane głównie względami finansowymi, a nie troską o środowisko naturalne” – powiedział w rozmowie z Nauką w Polsce dr Jakub Kubiczek.

Badania ankietowe zostały przeprowadzone na grupie 1642 osób, odzwierciedlającej cechy społeczno-demograficzne dorosłych Polaków, za pomocą techniki CAWI. Respondenci byli pytani o to, czy zakupili i zainstalowali u siebie infrastrukturę OZE (odnawialne źródła energii np. fotowoltaika). Następnie były dwie ścieżki: jeśli tak, to dlaczego, a jeśli nie, dlaczego i co by ich skłoniło do zmiany decyzji.

„Wyniki wykazały, że średnio zaledwie 1 na 10 osób, które zainstalowały u siebie OZE, zrobiła to tylko z pobudek ekologicznych. Pozostałe 90 procent osób zrobiły to z powodów ekonomicznych lub ekonomicznych i poglądowych. Wprawdzie spodziewaliśmy się uzyskać taki wynik, ale nie w aż takiej skali” – powiedział badacz z Katedry Analiz Gospodarczych i Finansowych na Wydziale Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

Ponadto badacze pytali o kwestię pozyskiwania energii z węgla. „Wyniki pokazały, że mimo podwyższenia ceny za węgiel nawet o ponad 100 procent, prawie połowa respondentów nie zrezygnowałaby z niego. Może to wynikać z niechęci do ewentualnej konieczności zmiany całej instalacji w domach, zwiększenia rachunków podczas korzystania np. z samej pompy ciepła oraz z pewnego przywiązania do tego surowca” – wskazał.

Z kolei druga, przeprowadzona w ramach badań, ankieta (na grupie 1266 osób) dotyczyła reklam odnawialnych źródeł energii, komunikacji tego tematu i skuteczności przekazu. „W tym badaniu wyniki pokazały, że respondentów tego typu reklamy raczej nie przekonują, niezależnie od tego, czy opierały się na przekazie ideowym, czy ekonomicznym” – podał dr Jakub Kubiczek.

W jego ocenie z tych wszystkich opisanych wyników płyną dwie konkluzje. „Po pierwsze, aby skuteczniej zachęcać Polaków do instalowania OZE, trzeba zwiększać dofinansowania. Z drugiej strony, musimy więcej stawiać na kształtowanie postaw proekologicznych już od najmłodszych lat, również w szkołach. Skoro Polacy nie mają świadomości ekologicznej, to nie będą skłonni płacić więcej za rozwiązania proekologiczne” – podkreślił.

Dr Jakub Kubiczek pytany, co jest powodem tak niskiej świadomości ekologicznej i braku postaw ekologicznych wśród Polaków, wskazał głównie na edukację i szkolnictwo. „Pierwsze badania dotyczące świadomości ekologicznej Polaków zaczęto prowadzić niedługo po transformacji ustrojowej w Polsce. Wtedy wykazano, że edukacja nie podejmuje nauczania postaw ekologicznych. Dzisiaj, po około 30 latach, tamci uczniowie są dorosłymi ludźmi. Skoro oni nie czują tego wewnętrznego przekonania ani nie mają wykształconej świadomości ekologicznej, to nie postępują w ten sposób” – mówił naukowiec.

Jak powiedział, część wyników została już opublikowana, a kolejne dwa artykuły są obecnie w recenzji.

Badania były realizowane w ramach projektu pt. „Ekologia czy ekonomia – determinanty i skłonność Polaków do transformacji energetycznej”, finansowanego przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię w ramach Programu „Metropolitalny Fundusz Wspierania Nauki”. Grupę badawczą, którą kierował dr Jakub Kubiczek, tworzyli: mgr Bartłomiej Hadasik, mgr Dominika Krawczyńska, dr Kornelia Przedworska, mgr Aleksandra Ryczko.

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik

akp/ agt/