Po pozycję warto sięgnąć, jeśli ktoś chce się dowiedzieć czegoś więcej o współczuciu i zrozumieć sens Terapii Skoncentrowanej na Współczuciu, a nawet samemu doświadczyć niektórych efektów tego podejścia dzięki ćwiczeniom zamieszczonym w każdym z rozdziałów teoretycznych.

Prof. Paul Gilbert, twórca Terapii Skoncentrowanej na Współczuciu w Wielkiej Brytanii podkreśla, że współczucie jest podstawą naszej moralnej odwagi, żeby umieć kierować się do tego, co trudne i powodujące ból, oraz do jego źródeł. Ten osobny system terapeutyczny integruje techniki różnych szkół terapii z koncepcjami psychologii ewolucyjnej, społecznej i rozwojowej. Sięga też po wiedzę z neuronauki, antropologii czy socjologii.

Dr Julia E. Wahl proponuje czytelnikowi dogłębną podróż w Terapię Skoncentrowaną na Współczuciu zadając wiele pytań i proponując różne ćwiczenia, na których przemyślenie potrzeba sporo skupienia, czasu i uwagi.

"We współczuciu nie chodzi tylko o ukojenie, i nie tylko o nas samych" - pisze. Podkreśla, że współczucie jest dla nas jako ludzi naturalnym elementem, podobnie jak zjawisko miłości. Tymczasem – jak zauważa – często przez większość czasu trenujemy się w postawach: konkurowania, bycia agresywnym czy przysłowiowego "rozpychania się łokciami". Jej zdaniem tego, co współczujące, trzeba nauczyć się na nowo.

W terapii skoncentrowanej na współczuciu (ale nie - opartej na współczuciu) zajmujemy się m.in. regulacją naszych stanów emocjonalnych (afektu), psychoedukacją, która opiera się na relacji, czyli edukacji, która dzieje się poprzez wspierające wymiany z drugą osobą.

Autorka już na początku podważa wiele haseł psychologii, zwracając jednocześnie uwagę, że sama psychologia stała się częścią szerszego przemysłu. "Wydajemy miliardy na to, żeby poczuć się lepiej" - pisze. I zauważa, że "niektórzy są w stanie uzależnić się np. od warsztatów rozwojowych – bo tam jest miło, jest inny świat, ludzie".

Zwraca uwagę, że poczucie własnej wartości to jedno z lepiej sprzedających się haseł psychologii, ale wcale nie daje szczęścia, ani nie przekłada się na lepsze relacje społeczne. "Wysokie poczucie wartości jest rezultatem, a nie przyczyną naszych sukcesów i – nazwijmy to ogólnie – dobrego życia" - pisze dr Wahl.

Autorka książki pisze też, iż nie ma czegoś takiego, jak "ja autentyczne". Podoba mi się, jak autorka przywołuje ojców psychologii, filozofów i badania neuronauki, aby potwierdzić, że ja jest wielowymiarowe i zależne od naszych relacji z innymi. "Może zatem warto jest porzucić poszukiwanie autentycznego ja i zamiast tego skupić się na współczującej wersji siebie?" - zachęca dr Julia E. Wahl.

Zaznacza, że współczucie nie musi być doskonałe, bo nikt taki nie jest.

Lektura książki wymagała ode mnie dużo skupienia i uważności. Podobało mi się, jak autorka opisuje emocje, przeprowadzając ich analizę funkcjonalną. Zaznacza, że "Terapia Skoncentrowana na Emocjach została w pierwszej kolejności przeznaczona dla pacjentów, którzy mieli wysoki poziom samokrytycyzmu i wstydu". Oprócz refleksji dotyczącej wstydu jest w książce miejsce np. na ćwiczenia, dotyczące poszukiwania swojego bezpiecznego miejsca.

W Terapii Skoncentrowanej na Współczuciu mowa jest o czterech cnotach: odwadze, mądrości, życzliwości (cieple) i odpowiedzialności (zaangażowaniu). W książce znajdziemy różne metody na rozwijanie współczucia. W terapii tej jest też mowa o trzech przepływach: współczuciu wobec siebie samego (inaczej samowspółczuciu), współczuciu wobec innych oraz współczuciu od innych. Dla treningu współczucia autorka podaje: pracę z oddechem, tonem głosu, pracę wyobrażeniową, pracę z ciałem, pracę poprzez zapisywaniem – na przykład poprzez listy, dzienniki.

Ostatnia część książki to wywiady z praktykami i badaczami Terapii Skoncentrowanej na Współczuciu, o tym, co dla nich oznacza współczucie, jak je wykorzystują i badają. 

Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Sensus.

Anna Mikołajczyk-Kłębek