Granty ERC Synergy to największe pod względem finansowym granty Europejskiej Rady ds. Badań. Dopiero po raz drugi taki grant trafił do polskich naukowców - pierwszy został przyznany w 2020 r.

Na realizację projektu, który potrwa sześć lat, zespół pod kierunkiem prof. Izdebskiego otrzymał prawie 10 mln euro dofinansowania.

W projekcie o nazwie EUROpest: „Zrozumieć na nowo rolę pandemii w przedprzemysłowej Europie (1300–1800 CE): historia, nauki przyrodnicze i uczenie maszynowe” bierze udział 10 ośrodków badawczych z Europy i Stanów Zjednoczonych. Koordynatorem całego konsorcjum jest Uniwersytet Warszawski.

Poza Uniwersytetem Warszawskim czołowymi instytucjami w projekcie są Uniwersytet w Gießen w zachodnich Niemczech, Georgetown University w Waszyngtonie oraz Instytut Maxa Plancka Antropologii Ewolucyjnej w Lipsku w Niemczech.

W skład zespołu realizującego projekt EUROpest wchodzi również Instytut Geografii i Zagospodarowania Przestrzennego PAN. Zespół pod kierownictwem prof. Michała Słowińskiego będzie odpowiadał za badania terenowe z zakresu paleoekologii w Litwie, Ukrainie i Polsce. Dodatkowo badania zespołu z UW wesprze grupa prowadzona przez historyka gospodarczego i demografa prof. Piotra Guzowskiego z Uniwersytetu w Białymstoku.

„Dlaczego ta sama fala pandemii w jednym miejscu powoduje wielkie spustoszenie, a w innym +przechodzi bokiem+? Co decyduje o tym, że nie wystarczy wiedzieć, z jakim patogenem mamy do czynienia, żeby przewidzieć, co się wydarzy?” – z tymi pytaniami będą się mierzyli naukowcy podczas realizacji grantu. Chcą oni zbadać ponad 50 epidemii, które nawiedziły Europę podczas 500 lat.

„Będziemy patrzyli na wszystkie możliwe aspekty – od klimatu, przez genetykę, ekologię, po tak nietypowe kwestie, jak wspólny śpiew w kościele czy rodzaje noszonych czapek” – powiedział prof. Adam Izdebski, historyk i ekolog z Wydziału „Artes Liberales” UW, cytowany w informacji przesłanej PAP.

Naukowcy mają w planach rekonstrukcję warunków życia codziennego: ubioru, warunków mieszkaniowych, diety, stanu zdrowia, ale też struktury demograficznej, wiedzy i wyobrażeń ludności o chorobach, wpływu środków transportu i szlaków handlowych. Badaczy będzie również interesowała sytuacja polityczna, gospodarcza i religijna.

„Sięgniemy po metody archeogenetyki, żeby przebadać ofiary tych epidemii i dowiedzieć się, jakie bakterie i wirusy krążyły w ich krwiobiegu w chwili śmierci. Do tej historycznej i biologicznej wiedzy dorzucimy wiedzę ekologiczną i klimatyczną” – powiedział Izdebski.

Wszystkie zebrane informacje zostaną przeanalizowane z wykorzystaniem uczenia maszynowego.

„Dzięki temu powstanie model teoretyczny, który będzie miał również zastosowanie w przyszłości. Pokażemy, w jaki sposób można uwzględniać wszystkie te czynniki, żeby przewidywać ryzyko skutków przyszłych pandemii oraz ich przebiegu w Polsce i na całym świecie” – wyjaśnił prof. Izdebski.

Granty ERC Synergy to największe pod względem finansowym granty Europejskiej Rady ds. Badań. Są przeznaczone dla naukowczyń i naukowców, którzy chcą realizować interdyscyplinarne projekty wymagające zaangażowania więcej niż jednego zespołu badawczego. Mogą je realizować zespoły składające się z 2–4 naukowców wraz z ich grupami badawczymi.

W tym roku 57 grup badawczych otrzyma łącznie 571 mln euro dofinansowania na rozwiązanie najbardziej złożonych problemów naukowych, obejmujących szeroki zakres dyscyplin. Projekty będą realizowane na 184 uniwersytetach w 24 krajach. Najwięcej zwycięskich projektów pochodzi z Niemiec (34), Wielkiej Brytanii (18) i Francji (13). Kobiety stanowią 32 proc. składu zwycięskich zespołów – to znaczący wzrost w porównaniu do 2023 r., kiedy badaczki stanowiły jedynie 19 proc. składu zespołów.

Grant ERC Synergy został po raz drugi przyznany dla polskiego zespołu. Pierwszy "polski" grant ERC Synergy przypadł w 2020 r. zespołowi prof. Grzegorza Pietrzyńskiego z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika (CAMK) PAN; był przeznaczony na budowę nowego teleskopu w Chile oraz badania astronomiczne.

ERC od 2007 r. przyznaje granty na przełomowe badania prowadzone na terenie Unii Europejskiej i państw stowarzyszonych. Jej budżet wynosi ponad 16 mld euro i jest częścią programu Horyzont Europa. Członków Rady Naukowej – ciała zarządzającego – wybiera Komisja Europejska.

Granty przyznawane są w pięciu kategoriach: ERC Starting Grant, ERC Consolidator Grant, ERC Advanced Grant, ERC Proof of Concept oraz ERC Synergy Grants.

Pełna lista nagrodzonych we wtorek naukowców w ramach ERC Synergy Grants jest dostępna na stronie ERC: https://erc.europa.eu/ (PAP)

Urszula Kaczorowska

uka/ bar/ js/