Akcja "Zabytek miesiąca" została zapoczątkowana w Muzeum Podlaskim w 2021 r. Ma przybliżać historię przedmiotów ze zbiorów, których na co dzień nie można oglądać. Eksponaty prezentowane są w głównym holu głównej siedziby muzeum – w Ratuszu w Białymstoku. Zmieniają się co miesiąc.

W czerwcu eksponatem miesiąca jest umbo, czyli żelazny element tarczy. Umbo, czyli szczyt, to - jak wyjaśniają specjaliści z muzeum - metalowe okucie mocowane na środku tarczy, które wzmacniało jej konstrukcję i chroniło dłoń wojownika przed urazami. Mogłoby być też wykorzystywane podczas walki i uderzania nim przeciwnika.

Prezentowane umbo znajduje się w zbiorach działu archeologii Muzeum Podlaskiego. Zostało odnaleziono podczas prac wykopaliskowych prowadzonych przez archeologów w latach 90. ubiegłego wieku we wsi Arbasy koło Drohiczyna, gdzie odkryto cmentarzysko plemienia Wandalów, czyli archeologicznej kultury przeworskiej, która występowała też na terenach województwa podlaskiego. Umbo datowane na pierwszą lub drugą połowę II wieku naszej ery, znaleziono w grobie ciałopalnym.

Muzeum Podlaskie podaje, że umbo z Arbasów wykuto z jednego kawałka metalu, a pokrywę wieńczy tępy kolec. "Charakterystyczny, ciemnoczerwony kolor nadała zabytkowi patyna ogniowa, warstewka tlenku żelaza utworzona podczas działania wysokiej temperatury. W tym przypadku uzyskanej w ogniu stosu pogrzebowego. Patyna ogniowa zabezpieczyła umbo przed korozją, stąd jego doskonały stan zachowania" - podkreśliła instytucja.

Nie jest znany kształt tarczy, bo - jak zaznaczyło muzeum - drewno, z którego była wykonana spłonęło na stosie pogrzebowym. Według badaczy tarcze wandalskich wojowników mogły mieć kształt wydłużonych prostokątów lub sześciokątów - w grobach znajdowano miniaturowe tarcze o takich kształtach, które pełniły rolę amuletów.

W ramach akcji "Zabytek miesiąca" prezentowano dotychczas m.in. ceramiczną plakietę z wizerunkiem twarzy Józefa Piłsudskiego, datowaną na lata 30. ubiegłego wieku. W kolejnych miesiącach – m.in. przedwojenną figurę fajansową przedstawiającą niedźwiedzia, srebrną lampę chanukową z 1875 r., ikonę Matki Bożej Pocieszenia z ok. 1500 r., radio z getta w Bielsku Podlaskim, średniowieczny naszyjnik odkryty w podlaskiej miejscowości Czarna Wielka, łyżkę należąca do zesłańca syberyjskiego, książkę z biblioteki Izabeli Branickiej czy szkicownik Stanisława Witkiewicza.

Muzeum Podlaskie to jedna z największych instytucji kulturalnych w regionie. Swoją główną siedzibę ma w Ratuszu w Białymstoku, gdzie mieści się galeria sztuki, a także osiem oddziałów, w tym m.in. Muzeum Ikon w Supraślu, Muzeum w Tykocinie oraz powstające Muzeum bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Okopach.(PAP)

Sylwia Wieczeryńska

swi/ ral/