Bociany białe (Ciconia ciconia) rozmnażają się głównie w Europie, jednak na zimę odlatują do Afryki Środkowej i Południowej. Dzięki miniaturowym urządzeniom można dokładnie śledzić trasy ich migracji.

W latach 2013–2020 Ellen Aikens z University of Wyoming i jej współpracownicy z niemieckiego Instytutu Maxa Plancka i Uniwersytetu w Konstancji schwytali 258 młodych bocianów białych w pięciu miejscach lęgowych w Niemczech i Austrii. Przed wypuszczeniem ptakom złożono urządzenia, pozwalające śledzić nie tylko ich lokalizację, ale także tempo przemieszczania się poszczególnych bocianów oraz ilość energii zużywanej podczas lotu.

W analizowanym okresie udało się zarejestrować 301 migracji 40 bocianów (wszystkie ukończyły co najmniej dwie kolejne migracje). Jak się okazało, młodsze ptaki (które pierwszą wędrówkę podejmują w wieku zaledwie 8 miesięcy) co roku spędzały więcej czasu na wypróbowywaniu różnych tras i odkrywaniu nowych miejsc. Natomiast starsze wybierały bardziej bezpośrednie trasy migracji, z wiekiem starając się po prostu coraz szybciej dotrzeć do celu. Sugeruje to, że poprzez doświadczenie uczą się doskonalić te trasy.

Jak wskazała Aikens, na wczesnym etapie życia, mając więcej czasu do dyspozycji, bociany gromadzą informacje, aby lepiej poznać swoje otoczenie. Ponieważ jeszcze się nie rozmnażają - nie muszą możliwie szybko docierać na terytoria potrzebne do rozrodu lub budowy gniazd.

"W miarę, jak ptaki starzeją się i zdobywają więcej doświadczenia, starsze osobniki przestają eksplorować nowe miejsca, a zamiast tego poruszają się szybciej i bezpośrednio, co skutkuje większym wydatkiem energii podczas lotów migracyjnych" – napisała Aikens. - "Podczas przechodzenia z wczesnego życia do dorosłości poszczególne osobniki opracowały nowatorskie skróty dotyczące wiosennej migracji, co sugeruje poleganie na pamięci przestrzennej nabywanej w drodze uczenia się".

Zdaniem autorki badania (DOI: 10.1073/pnas.2306389121) wysiłek związany z szybszym przemieszczaniem się jest jednak opłacalny, ponieważ dorosłe ptaki muszą konkurować z innymi o najlepsze miejsca na gniazdo, aby móc się rozmnażać.

Naukowcy nie lekceważą znaczenia genetyki i "informacji odziedziczonych kulturowo" w migracjach zwierząt; jednak twierdzą, że nowe odkrycia wskazują na indywidualne doświadczenie jako kolejny kluczowy czynnik.

"Niezależnie od tego, czy pierwsza migracja wynika z uwarunkowań genetycznych, czy z podążania za świadomymi jednostkami, uczenie się w ciągu życia stanowi dodatkowy i uzupełniający mechanizm kształtujący migrację zwierząt" – czytamy w materiale prasowym na stronie University of Wyoming. - "Krajobrazy, przez które przemieszczają się zwierzęta, są złożone i dynamiczne, co wymaga orientacji, gdzie i kiedy występują sprzyjające warunki ułatwiające przemieszczanie się oraz jak je efektywnie wykorzystać". (PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ zan/