Wiele leków opracowanych z myślą o leczeniu określonej choroby okazuje się skutecznych także w przypadku innego schorzenia. Na przykład poszukiwania leku na wrzody doprowadziły do odkrycia obniżającego ciśnienie tętnicze krwi działania minoksydylu, który później stał się także skutecznym środkiem zapobiegającym łysieniu. Pochodna przeciwhistaminowej prometazyny- chlorpromazyna – okazała się tak silnym lekiem uspokajającym, że doszło do przełomu w psychiatrii. Przeciwwirusowa amantadyna znalazła zastosowanie w leczeniu choroby Parkinsona. Talidomid, osławiony środek uspokajający, który miał zapobiegać mdłościom podczas ciąży, a uszkadzał płód, okazał się skuteczny w leczeniu szpiczaka plazmocytowego.

Opracowanie zupełnie nowego leku może trwać wiele lat i kosztować setki milionów, a nawet miliardy dolarów. Tymczasem istnieją już tysiące leków, których stosowanie okazało się bezpieczne, a prawa patentowe wygasły. Znalezienie dla nich nowych zastosowań to korzyść zarówno dla pacjentów, jak i producentów. Dlatego stale prowadzone są tego rodzaju badania, zwłaszcza z użyciem modeli komputerowych.

Naukowcy z uniwersytetu w Oslo poszukiwali leku, który łagodziłby objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Wykorzystali komputerową sieć interakcji białek - model komputerowy obejmujący białka zaangażowane w ASD i sposób ich interakcji. Ważne jest, aby uwzględnić tę złożoność podczas badania układów biologicznych, ponieważ oddziaływanie na jedno białko często może powodować efekt domina w innym miejscu.

„Nie ma obecnie leków zatwierdzonych do leczenia deficytów komunikacji społecznej, głównego objawu ASD” – powiedziała dr Elise Koch z Uniwersytetu w Oslo, główna autorka badania. „Jednak większość dorosłych oraz około połowa dzieci i młodzieży z ASD jest leczona lekami przeciwpsychotycznymi, które mają poważne skutki uboczne lub nie są skuteczne w ASD”.

Przyglądając się, jak różne leki wpływają na białka związane z autyzmem, autorzy zidentyfikowali kilku potencjalnych kandydatów. Najbardziej obiecujący okazał się powszechnie stosowany lek przeciwbiegunkowy zwany loperamidem.

Niektóre z najczęstszych objawów ASD obejmują trudności z interakcjami społecznymi i komunikacją. Naukowcy mają interesującą hipotezę na temat tego, jak loperamid może działać w leczeniu objawów ASD.

Loperamid aktywuje białko zwane receptorem μ-opioidowym, na które zwykle wpływają leki opioidowe, takie jak morfina. Oprócz efektów, których normalnie można oczekiwać od leku opioidowego, takich jak łagodzenie bólu, receptor μ-opioidowy wpływa również na zachowania społeczne. Loperamid aktywuje receptor μ-opioidowy, przyczyniając się do poprawy zachowań społecznych.

W poprzednich badaniach genetycznie zmodyfikowane myszy pozbawione receptora μ-opioidowego wykazywały deficyty społeczne podobne do tych obserwowanych w ASD. Co ciekawe, leki aktywujące receptor μ-opioidowy pomogły przywrócić zachowania społeczne.

Wyniki uzyskane w przypadku myszy podkreślają możliwość, że loperamid lub inne leki działające na receptor μ-opioidowy mogą stanowić nowy sposób leczenia objawów społecznych występujących w ASD, ale potrzebne są dalsze prace, aby przetestować tę hipotezę.

Źródło: https://doi.org/10.3389/fphar.2022.995439 (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/