Nizyna jest związkiem o działaniu antybakteryjnym. Wytwarzają ją bakterie kwasu mlekowego (Lactococcus lactis) w procesie fermentacji produktów mlecznych. Nie jest stosowana jako lek, ale dodaje się ją do produktów spożywczych jako konserwant (E234) – zwłaszcza przy produkcji serów, gdyż zapobiega rozwojowi bakterii masłowych, które powodują psucie się pasteryzowanego mleka i serów dojrzewających. Poza tym nizyna jest czasem dodawana do kremów i środków odkażających stosowanych w leczeniu zapalenia wymienia u krów.

Naukowcy z University of Michigan pod kierunkiem dr Yvonne Kapili od pewnego czasu testują przeciwnowotworowe właściwości nizyny w badaniach na gryzoniach z nowotworami głowy i szyi, a dokładnie - z odpowiednikiem płaskonabłonkowego raka jamy ustnej u ludzi (stanowi on co najmniej 90 proc. wszystkich przypadków raka jamy ustnej).

Dotychczasowe wyniki doświadczeń zespołu dr Kapili nad przeciwnowotworowymi własnościami nizyny były bardzo obiecujące. W najnowszych badaniach wysoce oczyszczona nizyna miała niemal dwukrotnie wyższą skuteczność w zwalczaniu raka. U gryzoni, którym podawano koktajl mleczny z tą substancją, po dziewięciu tygodniach guzy skurczyły się o 70-80 proc. Dzięki temu zwierzęta przeżywały dłużej.

We wcześniejszych badaniach, które prowadzono z mniejszymi dawkami nizyny, naukowcy zaobserwowali, że związek ten działa m.in. poprzez aktywację białka CHAC1, które pobudza procesy samobójczej śmierci (apoptozy) w komórkach nowotworu.

Ogólnie, nizyna jest dodawana do żywności w znacznie niższych dawkach niż ta, którą zastosowano u gryzoni, podkreślają autorzy pracy.

Ich zdaniem najnowsze odkrycie jest bardzo obiecujące, gdyż skuteczność leczenia raka jamy ustnej od lat nie uległa poprawie. Poza tym, nizyna jest od lat bezpiecznie stosowana u ludzi, co znacznie ułatwi szybkie wdrożenie jej do praktyki medycznej, w razie gdyby dalsze badania potwierdziły jej przeciwnowotworową skuteczność u pacjentów.

Inne doświadczenia zespołu kierowanego przez dr Kapilę wykazały ponadto, że związek ten daje dobre efekty w zwalczaniu bakterii opornych na znane antybiotyki. Chodzi o gronkowca złocistego opornego na metycylinę (MRSA), który wywołuje trudno gojące się infekcje skóry, układu oddechowego, mięśni i żył. Nizyna skutecznie niszczy m.in. biofilm, czyli złożoną strukturę tworzoną przez bakterie, która jest szczególnie oporna na działanie antybiotyków. Odkrycie to jest cenne, gdyż w ostatnich latach pojawia się coraz więcej bakteryjnych szczepów opornych na antybiotyki. Poza tym dotychczas nie było żadnych doniesień na temat wykształcenia się oporności na nizynę. (PAP)

jjj/ mrt/