Prywatne archiwum naukowe dr. Alojzego Stanisława Matyniaka (1921-1999), historyka i slawisty-łużycoznawcy umieszczono w poznańskim oddziale Archiwum Polskiej Akademii Nauk, a jego cenny, specjalistyczny księgozbiór - w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu.
Przekazania dokonała 12 lutego żona naukowca – Jadwiga Matyniak w swoim mieszkaniu w Łodzi. Pośród materiałów archiwalnych do najcenniejszych należy obszerna korespondencja z prof. Józefem Kostrzewskim, prof. Stefanem Stuligroszem czy prof. Kazimierzem Kaczmarczykiem i z czołówką serbołużyckich naukowców i działaczy, liczne maszynopisy publikacji i wykładów. Z inicjatywą przejęcia domowego archiwum badacza wystąpił dr Andrzej Prinke z poznańskiego Muzeum Archeologicznego, który specjalizuje się w historii archeologii.
"Tym samym spuścizna dr. A. Matyniaka powróciła po kilkudziesięciu latach tam, gdzie zrodziła się jej znacząca i bodajże najcenniejsza część - do Poznania" – mówi dr Prinke.
Dr Matyniak był wychowankiem czołowego polskiego archeologa - prof. Józefa Kostrzewskiego. Z jego pomocą dążył do utworzenia placówki naukowej, poświęconej dziejom i językowi Serbołużyczan. W obliczu niechęci decydentów kolejnych wyższych uczelni, spowodowaną krytycznym stanowiskiem władz politycznych wobec tej problematyki, dr Matyniak ostatecznie zrealizował swoje plany w ramach Uniwersytetu Łódzkiego, organizując seminarium języka i kultury serbołużyckiej. Jego dorobek, to liczne artykuły naukowe i popularne, poświęcone tej specjalności, a także szeroka akcja odczytowa w postaci kilkaset wystąpień popularnych w całej Polsce i działalność akademicka.
Dr Alojzy Matyniak był założycielem Prołużu – powołanej 12 września 1945 r. w Krotoszynie młodzieżowej organizacji społecznej, promującej kulturę Serbołużyczan – słowiańskiej mniejszości w Niemczech oraz wspierającej łużyckie aspiracje niepodległościowe po II wojnie światowej. Wcześniej, bo w 1943 r. Alojzy Matyniak wraz z przyjaciółmi związanymi z Armią Krajową i Szarymi Szeregami założył w Krotoszynie Polski Ruch Obrony Łużyc. Po wojnie nazwę organizacji zmieniono na Akademicki Związek Przyjaciół Łużyc „Prołuż", a jej siedziba przeniosła się do Poznania. Jak wyjaśnia dr Prinke, do spopularyzowania organizacji przyczyniło się aresztowanie dr. Matyniaka przez Urząd Bezpieczeństwa. Podczas krótkiego przetrzymywania w areszcie młody działacz opowiedział o Łużycach współwięźniom, którzy po zwolnieniu założyli ośrodki „Prołużu” w całej Polsce. W krótkim czasie powstały one we wszystkich większych ośrodkach akademickich. Dzięki temu „Prołuż” stał się największą niekomunistyczną organizacją obejmującą swoim zasięgiem całą Polskę i zrzeszającą ok. 3000 członków.
„Naukowiec zmarł w Łodzi w 1999 r., pozostawiając po sobie księgozbiór, zawierający kilkaset książek i czasopism w języku serbołużyckim oraz bogate archiwum naukowe. To wielki skarb dla badaczy tej tematyki, który teraz będzie dostępny dla wszystkich, również dzięki wielkiej pomocy kierownika poznańskiego Oddziału Archiwum PAN – dr. Jarosława Matysiaka” – kończy dr Prinke.
PAP - Nauka w Polsce
szz/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
