Badania naukowców z UJ w Krakowie mają pomóc zrozumieć mechanizmy powstawania chorób układu sercowo-naczyniowego. Prowadzone przez nich analizy zjawisk zachodzących w naczyniach krwionośnych mogą pomóc stworzyć metody diagnostyczne wykrywające tętniaka aorty brzusznej na wczesnych stadiach.

„W swoich badaniach staram się zrozumieć mechanizmy starzenia się i dysfunkcji komórek śródbłonka leżących u podstaw powstawania chorób sercowo-naczyniowych, w szczególności tętniaka aorty brzusznej” – mówi Aleksandra Kopacz z Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie. Jak podkreśla badaczka, komórki śródbłonka mają wyjątkową lokalizację w organizmie. Znajdują się one na styku krwi i narządów, co ma kluczowe znaczenie fizjologiczne. Z drugiej strony ciągle narażone są stres mechaniczny, chemiczny, który może zaburzać ich funkcjonowanie.

„W moich badaniach skupiam się na zrozumieniu znaczenia białka Nrf2, głównego regulatora odpowiedzi komórek na stres, w komórkach śródbłonka w rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Wierzymy, że pozwoli nam to lepiej zrozumieć mechanizmy powstawania chorób układu krążenia, a co za tym idzie – móc skuteczniej im zapobiegać” – dodaje badaczka.

Białko Nrf2 pełni kluczową rolę w ochronie komórek naszego ciała przed wolnymi rodnikami. Wykazano również jego istotną rolę w regulacji stanu zapalnego oraz wielu procesach komórkowych. Poziom Nrf2 obniża się z wiekiem, co koreluje ze zwiększonym występowaniem chorób układu sercowo-naczyniowego. Ponadto zdrowa dieta bogata w warzywa, a nawet czerwone wino, czy umiarkowana aktywność fizyczna, zwiększa poziom Nrf2. Wyniki badań potwierdzają kluczowe znaczenie Nrf2 w fizjologii komórek śródbłonka - przypominają naukowcy.

„Wykazaliśmy, że komórki śródbłonka pozbawione Nrf2 starzeją się przedwcześnie. Towarzyszą temu znaczne modyfikacje oraz nasilona agregacja białek. Zaobserwowaliśmy także, że zahamowanie Nrf2 zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tętniaka aorty brzusznej u myszy, czemu towarzyszą istotne zmiany strukturalne w obrębie komórek śródbłonka” - tłumaczy badaczka. „Gdy dowiemy się więcej na temat mechanizmu powstawania tych zmian - to będziemy mogli dowiedzieć się, jaki jest ich wpływ na powstanie tętniaka aorty brzusznej. Docelowo taka wiedza może pomóc stworzyć metody diagnostyczne wykrywające tętniaka aorty brzusznej na wczesnych stadiach choroby oraz nowe podejścia farmakologicznej leczenia zaawansowanych zmian” - dodaje.

Kopacz ma nadzieję, że badania nad funkcją ochronną tego genu pozwolą skutecznie przeciwdziałać chorobom układu sercowo-naczyniowego.

Zgony z powodu chorób układu krążenia stanowią około 48 proc. wszystkich zgonów w Polsce. Z danych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego wynika, iż z powodu zawału serca umiera codziennie w naszym kraju ok. 100 osób, a ogółem choroby układu sercowo-naczyniowego są przyczyną prawie 500 zgonów każdego dnia. Dlatego zespoły badaczy aktywnie analizują zjawiska zachodzące w naczyniach krwionośnych, opisując patologie w nich zachodzące.

Tętniak aorty brzusznej to nadmierne poszerzenie średnicy aorty brzusznej. Im większa średnica, a w szczególności tempo wzrostu, tym większe ryzyko pęknięcia tętniaka, które może nagle prowadzić do krwotoku, wstrząsu, a następnie do śmierci.

Chorobom układu sercowo naczyniowego, w tym tętniakowi aorty brzusznej, można próbować zapobiec stosując działania profilaktyczne. Ważne dla zdrowia naszego serca są m.in. zdrowa dieta, aktywność fizyczna, a także ograniczenie stresu.

Aleksandra Kopacz od czasu studiów licencjackich jest związana z Zakładem Biotechnologii Medycznej, gdzie angażuje się głównie w realizację projektów dr Anny Grochot-Przęczek. Jest laureatką Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla studentów (2016 r.), konkursu PRELUDIUM 18 (2020 r.) Jej prace i badania zostały docenione przez stypendia instytucji zagranicznych m.in. European Vascular Biology Organisation czy European Molecular Biology Organisation. Za prowadzone badania otrzymała stypendium 20. edycji programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki, którego celem jest promowanie osiągnięć naukowych utalentowanych badaczek, zachęcanie ich do kontynuacji prac zmierzających do rozwoju nauki oraz udzielenie wsparcia finansowego.

Nauka w Polsce - PAP

amk/ zan/