Wszechobecny, tani i łatwy do pozyskania – wydaje się, że piasek jest surowcem, którego nie da się wyczerpać. Nic bardziej mylnego – mówią naukowcy i ostrzegają na łamach ”Science”, że nadmierna eksploatacja piasku nie tylko wyczerpuje jego zapasy, ale też szkodzi środowisku, zagraża lokalnym społecznościom i rodzi konflikty.
Wyściela kilometry plaż na całym świecie, zalega na dnie oceanów, tworzy rozległe pustynie – naukowcy przestrzegają jednak, by nie ulegać złudzeniu, że piasek zawsze będzie powszechnie dostępny. Takie podejście może nas w przyszłości drogo kosztować, piszą w swej publikacji badacze z Niemiec i USA.
Choć pozornie piasek jest tani i łatwy do pozyskania, prawdziwe koszty jego globalnego wydobycia i wykorzystania są dużo wyższe niż oficjalnie podawane, a do tego nierównomiernie rozłożone, czytamy w artykule.
Piaskownie na całym świecie przyczyniają się do erozji wybrzeży, niszczenia siedlisk zwierząt oraz rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków. Powstałe podczas wydobywania piasku, wypełnione wodą niecki to z kolei idealna wylęgarnia komarów przenoszących malarię.
Co więcej, te negatywne efekty nie są odczuwane tam, gdzie się wykorzystuje piasek, ale w biedniejszych regionach świata, gdzie prowadzi się jego wydobycie.
Naukowcy opisują też inną ”ciemną stronę” piaskowego biznesu. Zyski z obrotu piaskiem przyciągają zorganizowaną przestępczość i kreują międzynarodowe konflikty. Co gorsze, wszelkie próby uregulowania tej gałęzi gospodarki w krajach rozwijających się zaowocowały jedynie nasileniem nielegalnej, często mafijnej działalności.
Autorów najbardziej martwi fakt, że niewiele osób czy rządów właściwie rozumie ekonomikę wydobycia piasku i potrafi dostrzec rzeczywiste tego konsekwencje.
”Tak jak w przypadku wielu surowców naturalnych, od których zależy świat, piasek jest idealnym przykładem transakcji, które wydają się proste, ale w rzeczywistości są głęboko złożone i naszpikowane nierównością i ryzykiem” – mówi jeden z autorów publikacji, Jianguo ”Jack” Liu z Uniwersytetu Stanowego Michigan.
Jego zdaniem obecne połączenie szybko rosnącego popytu i nieograniczonego wydobycia to prosta recepta na rosnące braki tego surowca w niedalekiej przyszłości.
”Piasek stający się dobrem rzadkim to olbrzymi problem dla globalnego środowiska i społeczeństwa, ale nie jest jeszcze postrzegany czy rozumiany (jako problem – przyp. PAP)” – potwierdza główna autorka Aurora Torres z niemieckiego Centrum Badań nad Bioróżnorodnością (iDiy) i Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze.
Ona również przestrzega przed uznawaniem piasku jako surowca występującego w nadmiarze lub odnawialnego, ”chyba że wskaźniki samouzupełniania zasobu odpowiadają lub przekraczają wskaźniki wydobycia”. Niestety, w skali globalnej bilans wydobycia piasku nie spełnia tego warunku, dodaje badaczka.
Naukowcy chcą zainicjować pierwsze międzynarodowe badanie pełnego zakresu podaży i popytu na piasek. Ich zdaniem potrzeba szerszej i bardziej kompleksowej wiedzy o procesie pozyskiwania i wykorzystywania piasku, a także jego transporcie, obrocie i wszelkich możliwych negatywnych efektach dla przyrody i ludzi, które mogą tej działalności wynikać.
Piasek to kluczowy surowiec w budownictwie: jest składnikiem betonu, asfaltu, tynku i zapraw murarskich. Wykorzystuje się go też w produkcji szkła i elektroniki. (PAP)
dwo/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
