Projekt ustawy o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) został przedłożony przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego.

Jak wynika z rządowego komunikatu, podstawowym celem działalności NAWA będzie stymulowanie procesu umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego i nauki. Agencja będzie wspierać mobilność środowiska akademickiego oraz tworzenie programów służących umiędzynarodowieniu oferty polskich uczelni. Agencja, wraz z Narodowym Centrum Nauki oraz Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, ma tworzyć spójny system instytucji publicznych realizujących politykę państwa dotyczącą umocnienia pozycji polskiej nauki w świecie.

Utworzenie Agencji jest spełnieniem postulatów środowiska akademickiego, aby stworzyć w Polsce instytucję, która zharmonizuje polski system stypendialny z rozwiązaniami stosowanymi i sprawdzonymi w wielu krajach Unii Europejskiej oraz wesprze uczelnie w dostosowaniu oferty edukacyjnej do potrzeb zagranicznych studentów - informuje CIR. Przez system programów mobilnościowych i projektów dla uczelni NAWA ma zapewnić mechanizm finansowania i jednolite ramy instytucjonalne, które pozwolą zwiększać poziom umiędzynarodowienia polskiej nauki i szkolnictwa wyższego.

Działalność NAWA będzie wspierała realizację celów rozwojowych określonych w rządowej "Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju". Cele te dotyczą umiędzynarodowienia i otwarcia szkół wyższych na innowacje, stworzenia otoczenia prawnego sprzyjającego innowacyjności oraz komercjalizacji wyników badań naukowych, a także stworzenia warunków pozwalających na zatrudnianie w Polsce zagranicznych uczonych z dorobkiem naukowym i zachęcania studentów spoza Unii Europejskiej do studiowania w Polsce.

Jak czytamy w komunikacie, umiędzynarodowienie polskiej nauki i szkolnictwa wyższego jest obecnie niezadowalające. Stosunek cudzoziemców studiujących w Polsce do liczby mieszkańców w roku akademickim 2015/2016 był jednym z najniższych wśród krajów OECD i wynosił 4,07 proc., podczas gdy średnio wynosi on powyżej 8 proc. Polskie uczelnie zajmują też niskie pozycje w rankingach międzynarodowych, zaś wykładowcy z innych krajów stanowią zaledwie 2,4 proc. wszystkich pracowników naukowo-dydaktycznych.

Wynika to głównie z ograniczonego wykorzystywania potencjału polskich naukowców i kadry dydaktycznej i zbyt małych środków finansowych na proces umiędzynarodawiania, jakim dysponują polskie uczelnie. Chodzi m.in. o brak odpowiedniej polityki stypendialnej skierowanej do cudzoziemców, ograniczone możliwości wsparcia finansowego przyjazdu wybitnych naukowców i wykładowców na polskie uczelnie, a także nieatrakcyjny system wynagradzania naukowców-cudzoziemców. Brakuje również mechanizmów zachęcających polskich naukowców i studentów do powrotu do Polski.

Do najważniejszych zadań Agencji należeć będzie: inicjowanie i realizowanie programów wspierania procesu umiędzynarodowienia polskich uczelni i jednostek naukowych, jak również programów stypendialnych polskiego rządu dla cudzoziemców oraz programów wspierania międzynarodowej wymiany akademickiej pracowników naukowych i dydaktycznych. NAWA zajmie się też upowszechnianiem informacji o polskim systemie szkolnictwa wyższego i nauki oraz propagowaniem języka polskiego za granicą.

W 2018 r. NAWA przedstawi pełną ofertę programową i stopniowo rozpocznie rekrutację do programów.

Agencja będzie mogła przyznawać środki finansowe studentom i doktorantom, uczestnikom kursów przygotowawczych do podjęcia nauki w języku polskim, pracownikom uczelni lub jednostek naukowych, osobom posiadającym co najmniej stopień naukowy doktora lub doktora sztuki albo równorzędny stopień uzyskany za granicą, osobom kierowanym za granicę w celu nauczania się języka polskiego jako obcego, uczelniom i jednostkom naukowym, organizacjom pozarządowym i jednostkom sektora finansów publicznych podejmującym działania na rzecz umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego i nauki.

Środki finansowe będą mogły być przyznawane w formie stypendium, finansowania lub dofinansowania do kosztów opłat za kształcenie i zatrudnienie, pomocy materialnej oraz ryczałtu na koszty podróży, utrzymania i zakwaterowania, a także finansowania lub dofinansowania kosztów działań objętych zakresem tematycznym danego programu.

Rozpoczęcie działalności NAWA planowane jest 1 października 2017 r., siedziba agencji ma być w Warszawie. 

PAP - Nauka w Polsce

kflo/ zan/