\"Niesporczaki to kosmopolityczna grupa zwierząt szeroko rozmieszczona na całym świecie. Możemy je znaleźć zarówno w głębinach oceanów, jak i w wysokich partiach gór, zasiedlają mchy, porosty, glebę i powierzchnię lodowców. Choć występują wszędzie, to niesporczaki są grupą słabo poznaną. Opisaliśmy nieco ponad 1200 gatunków, a szacuje się, że może być ich nawet 10 tysięcy. Niektóre gatunki morfologicznie wyglądają tak samo, a tak naprawdę mogą to być gatunki kryptyczne, czyli różniące się pod względem genetycznym\" - mówi Zawierucha.

Badacz prowadzi swoje naukowe poszukiwania na obszarze polarnym, w Achipelagu Svalbard. Badania dotyczą ekologii niesporczaków, czyli interakcji między nimi a światem nieożywionym oraz wielkimi koloniami ptasimi, które użyźniają obszar swoim guanem.

Archipelag składa się z kilkudziesięciu wysp, z których największą jest Spitsbergen. Można tu testować różne hipotezy badawcze, na przykład biogeograficzne, czyli związane z rozmieszczeniem gatunków na poszczególnych wyspach. Biolog zastanawia się, dlaczego pewne gatunki występują po jednej stronie archipelagu, a inne po drugiej. Bada, jak funkcjonują ekosystemy, jakie zmiany zachodzą w świecie mikro i czy zmieniający się klimat oddziałuje na tak małe organizmy.

NIEZWYKŁOŚĆ W MINIATURZE

Niesporczaki są znane z tego, że zapadają w stan anabiozy, czyli życia utajonego. Kiedy warunki środowiska są niesprzyjające, po prostu idą spać. W stanie hibernacji niektóre gatunki mogą bez wody i pożywienia przetrwać 30 lat. Wystarczy, że po tych 30 latach damy im kilka kropel wody i już się wybudzają - taką zdobyły receptę na +nieśmiertelność+\" - tłumaczy rozmówca PAP.

Mimo, że niesporczaki mogą przetrwać wszędzie, potrafią wytrwać w stanie zamrożonym lub wytrzymać temperaturę sięgającą 150 stopni Celsjusza, to mają pewną wybiórczość środowiskową. Jedne bardziej preferują mchy w pobliżu ptasich kolonii, inne - siedliska na lodowcach.

Archipelag Svalbard jest ciekawym miejscem w Arktyce, bo oddziałują nań różne prądy morskie. Przedłużenie prądu Golfsztrom ociepla zachodnie wybrzeże archipelagu. Z kolei od wschodu napływa zimny prąd. Ze względu na działanie tych dwóch prądów nieco inny klimat panuje na zachodniej i na wschodniej stronie. Są gatunki niesporczaków związane tylko ze stroną zachodnią, które preferują te cieplejsze miejsca. Ale są i inne gatunki, które występują częściej po stronie wschodniej.

DRAPIEŻNIKI NA MIARĘ NIEDŹWIEDZI POLARNYCH

Niesporczaki są mikroskopijnie małe. Krzysztof Zawierucha śmieje się, że kępa mchu jest dla nich tym, czym dla nas cała Polska. Jednak występują w Arktyce w wysokich zagęszczeniach - innymi słowy jest ich bardzo dużo, zatem pełnią ważną funkcję jako konsumenci i jako pokarm dla innych organizmów. Żywią się glonami, sokiem wysysanym z komórek roślinnych, ale też innymi zwierzętami, na przykład wrotkami czy nicieniami. Są pokarmem dla roztoczy, dla skoczogonków i dla larw owadów.

Uczeni stwierdzili bardzo wysokie zagęszczenia niesporczaków na lodowcach, choć warunki tam panujące trudno nazwać sprzyjającymi. Lodowce są przyjaznym siedliskiem tylko w trakcie lata polarnego, kiedy śnieg topnieje, a temperatura podnosi się powyżej zera. Na powierzchni lodowców temperatura oscyluje wtedy ok. 1 stopnia Celsjusza i gromadzą się tam osady, a w nich nawet kilkaset niesporczaków w jednym mililitrze.

\"Lodowce to też ekosystemy. W tych ekosystemach właśnie niesporczaki pełnią ważną funkcję jako konsumenci najwyższego rzędu, czyli drapieżniki, które kontrolują inne organizmy. I jak w całej Arktyce mamy do czynienia z niedźwiedziem polarnym, który jest największym drapieżnikiem, tak na lodowcach mamy do czynienia z największym drapieżnikiem - niesporczakiem, który ma 0,2 milimetra\" - mówi Zawierucha.

PAP - Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk

kol/ krf