Jak przypominają autorzy pracy, rak płuca pozostaje główną przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych, mimo postępów w terapii.

Podstawowym czynnikiem ryzyka tego raka jest palenie papierosów, dlatego najważniejszą rolę w jego profilaktyce odgrywa niepalenie oraz terapie pomagające rzucić nałóg.

Jednak, zerwanie z paleniem nie eliminuje całkowicie ryzyka zachorowania na raka płuca, choć wraz z upływem czasu ulega ono znacznemu zmniejszeniu. Dlatego trwają poszukiwania innych strategii zapobiegania mu u byłych palaczy.

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles razem z kolegami z Uniwersytetu Stanu Nowy Meksyk w Albuquerque sprawdzali, jaką rolę w prewencji raka płuca może odegrać niesteroidowy lek przeciwzapalny o nazwie celekoksyb.

Jest to inhibitor enzymu o nazwie cyklooksygenaza-2 (COX-2), który - jak wskazują badania - odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju różnych nowotworów, w tym raka płuca. Enzym ten ulega aktywacji pod wpływem stanu zapalnego i odpowiada za syntezę związków, które ten stan nasilają - m.in. prostaglandyn.

Badaniami objęto 137 byłych palaczy w wieku 45 lat lub więcej, którzy nie palili minimum przez rok. Część z nich otrzymywała przez 6 miesięcy dwa razy dziennie celekoksyb w dawce 400 mg, a część placebo. W ostatecznej analizie uwzględniono jednak 101 pacjentów, u których udało się uzyskać możliwe do oceny próbki tkanek pobrane w trakcie biopsji oskrzeli - na początku badań i po 6 miesiącach.

Naukowcy sprawdzali w próbkach obecność białka Ki-67, które jest wskaźnikiem podziałów komórkowych. Nie wykrywa się go w komórkach niedzielących się.

Nadmierne podziały komórek są typowe dla procesu nowotworowego, przypominają badacze. A podwyższony poziom Ki-67 powiązano we wcześniejszych badaniach m.in. ze złymi rokowaniami pacjentów z tzw. niedrobnokomórkowym rakiem płuca, który jest najczęstszym rakiem tego narządu.

Okazało się, że stosowanie celekoksybu zmniejszyło poziom Ki-67 w próbkach o 34 proc., podczas gdy w grupie stosującej placebo wzrósł on nieznacznie - tj. blisko o 4 proc.

Co ważne, towarzyszyło temu zmniejszenie się lub zanik niezwapniałych guzków w płucach, które na początku wykryto u 62 proc. pacjentów przy pomocy tomografii komputerowej.

"Podsumowując, nasze wyniki wyraźne wskazują, że celekoksyb może być stosowany w ramach chemoprewencji wśród byłych palaczy, czyli w grupie o wysokim ryzyku raka płuca" - komentuje kierująca najnowszymi badaniami prof. Jenny Mao z Uniwersytetu Stanu Nowy Meksyk.

Odkrycie jej zespołu potwierdza rezultaty wcześniejszej pracy, które opublikowano na łamach "Cancer Prevention Research" w lutym 2010 r. Wynikało z nich, że celekoksyb obniża poziom Ki-67 w próbkach pobranych z dolnych dróg oddechowych od byłych i obecnych palaczy.

Prof. Mao zastrzega jednak, że obydwa badania były dopiero w drugiej fazie, a potwierdzenie otrzymanych wyników można uzyskać dopiero w fazie trzeciej.

Jak przypomina w komentarzu odredakcyjnym prof. J. Jack Lee z Uniwersytetu Stanu Teksas, efekty leczenia raka płuca są ciągle niezbyt dobre. Jest to związane z tym, że przeważnie wykrywa się go zbyt późno - w stadium, w którym zdążył już dać przerzuty i nie można go usunąć operacyjnie.

Według badacza, oprócz wczesnego wykrywania raka płuca, bardzo ważne byłoby też opracowanie metod odwracania procesu nowotworowego na jego początkowych etapach. "Najnowsze badania sugerują, że celekoksyb może być pomocny w osiąganiu tego celu" - podsumowuje prof. Lee.

W Polsce, co roku diagnozuje się 21 tys. nowych przypadków raka płuca, przy czym u ponad 80 proc. pacjentów jest on w stadium zaawansowanym. Ok. 10-15 proc. z nich przeżywa 5 lat. 

PAP - Nauka w Polsce

jjj/ krf/bsz