Zielony (lub Ekologiczny) Nobel przyznawany jest corocznie od 21 lat przedstawicielom społecznego ruchu obrony środowiska na całym świecie. Za każdym razem otrzymuje go sześć osób - po jednej z każdego kontynentu.

Wśród tegorocznych laureatów wyróżnienia znalazła się Małgorzata Górska - mieszkanka niewielkiej wsi na skraju biebrzańskich bagien i dyplomowany ekolog, działaczka Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (OTOP). Nagrodzono ją za współorganizację i koordynowanie kampanii w obronie Doliny Rospudy, zagrożonej planami poprowadzenia tam obwodnicy będącej fragmentem drogi ekspresowej Via Baltica. Górska przyczyniła się do powstania koalicji organizacji pozarządowych w obronie Doliny, w której skład weszły - obok OTOP - m.in. Polska Zielona Sieć, WWF Polska i Greenpeace Polska, a także Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Centrum Ochrony Mokradeł i SISKOM.

Cała kampania rozpoczęła się w 2002 roku. W jej efekcie, w 2007 r. Komisja Europejska skierowała sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Dzięki przygotowaniu petycji do Parlamentu Europejskiego, w związku z zagrożeniem dla obszarów Natura 2000, sprawą ochrony Doliny Rospudy i konieczności zmiany przebiegu Via Baltica zajęli się także eurodeputowani. Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego przygotowała raport w tej sprawie.

W czasie gdy Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozważał legalność decyzji o realizacji obwodnicy Augustowa (fragmentu drogi Via Baltica) w świetle prawa europejskiego, polskie sądy orzekły, że decyzje w tej sprawie naruszają prawo krajowe. Presja społeczna i naciski ze strony ekologicznych organizacji pozarządowych oraz instytucji unijnych spowodowały, że w marcu 2009 roku rząd polski ogłosił, iż nie będzie budował drogi szybkiego ruchu Via Baltica przez Dolinę Rospudy. Pół roku później podjął decyzję o zmianie trasy całej kontrowersyjnej drogi ekspresowej w Polsce, tym samym chroniąc kluczowe ostoje przyrody przed zniszczeniem.

Według przyjętych zmian, Via Baltica zamiast przez Puszczę Knyszyńską, Dolinę Biebrzy i Puszczę Augustowską będzie wiodła przez Łomżę i omijała większość obszarów Natura 2000 w regionie.

„Dzięki działaniom Małgorzaty Górskiej i pozostałych członków Koalicji oraz wszystkich innych ludzi walczących o uratowanie Rospudy i zmianę przebiegu Via Baltica - tych, którzy marzli w zimowym obozie na trasie planowanej drogi do doliny, pisali petycje i skargi, nosili zielone wstążki - przyrodniczo cenne obszary zostały ocalone” - podkreśla Marcin Kozłowski z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

"Górska była zaangażowana w ogólnokrajową kampanię zachęcającą tysiące ludzi do noszenia zielonych wstążek jako symbolu poparcia dla ocalenia Doliny Rospudy. Brała także udział w analizach dotyczących przewidywanego wpływu budowy drogi Via Baltica i szkód środowiskowych jakie mogłoby to spowodować" – dodaje inna działaczka OTOP, Olga Siara.

Laureatka nagrody zajmowała się też ekspertyzami i dokumentacją sprawy, brała udział w debacie publicznej i zabiegała o poparcie społeczne o zasięgu ogólnokrajowym dla ochrony przyrody. Jak jednak sama podkreśla, że nagroda należy się nie tylko jej, lecz także innym działaczom ruchu na rzecz ocalenia Doliny Rospudy.

"To jest olbrzymie wyróżnienie dla wszystkich osób, które brały udział w kampanii rospudzkiej. Było w to zaangażowanych wiele organizacji pozarządowych, ekologicznych, ale nie tylko, a także osoby prywatne" - mówi PAP laureatka.

***

„Zielonego Nobla” ufundował w 1989 r. działacz i filantrop Richard N. Goldman i jego nieżyjąca już żona Rhoda H. Goldman. Dotychczas przyznano ją 139 osobom z 79 krajów.

Laureatów wybiera międzynarodowe jury, spośród kandydatów zaproponowanych przez organizacje ochrony środowiska i osoby indywidualne z całego świata.

W tym roku poza Polką Nagrodą Goldmanów uhonorowano pięcioro innych działaczy ze świata:

Thuli Makama to jedyny prawnik reprezentujący interesy publiczne w dziedzinie ochrony środowiska w Suazi. Wygrał przełomową sprawę o włączenie przedstawicieli organizacji pozarządowych w decyzje dotyczące ochrony środowiska i nadal walczy z wymuszanymi eksmisjami i przemocą wobec dotkniętych biedą społeczności mieszkających na obrzeżach obszarów chronionych.

Tuy Sereivathana w Kambodży, gdzie pracował, stosował innowacyjne i tanie metody angażujące lokalne społeczności do działań na rzecz ochrony zagrożonych słoni azjatyckich.

Naukowiec i badacz różnorodności biologicznej, Humberto Ríos Labrada, promował rolnictwo ekologiczne pracując z rolnikami nad zwiększeniem różnorodności upraw i opracowaniem niskonakładowych metod ograniczających potrzebę stosowania pestycydów i nawozów sztucznych, zmierzając tym samym do uniezależnienia rolnictwa na Kubie od środków chemicznych.

Lynn Henning, rolnik ze stanu Michigan, ujawnił fakt nagminnego zanieczyszczania wody przez przemysłowe zakłady hodowli zwierząt (CAFO), czym zwrócił uwagę amerykańskiej federalnej Agencji Ochrony Środowiska i przyczynił się do natychmiastowego wydania przez stanowy nadzór setek wezwań za naruszenie przepisów dotyczących ochrony jakości wody.

Inny tegoroczny laureat Randall Arauz prowadził kampanię o wstrzymanie połowów w Kostaryce, czyniąc ze swojego kraju nowy międzynarodowy wzór ochrony rekinów.

Uroczystość wręczenia wyróżnień odbyła się 19 kwietnia w San Francisco. TZAL/KOL

PAP - Nauka w Polsce

kap/ agt/