Szczątki tego zwierzęcia wydobyto z osadów pochodzących z późnej jury albo wczesnej kredy, z formacji skalnej Daohugou Bed na południowym wschodzie Chin. Należą do dorosłego pterozaura z gatunku Jeholopterus ningchengensis. Ich wiek ocenia się na około 140-130 mln lat. Z zasady w tak starych znaleziskach zachowują się wyłącznie części kostne. Tym razem naukowcy natrafili jednak również na sfosylizowane tkanki miękkie, co dało im unikalną możliwość poznania nowych szczegółów anatomicznych zwierzęcia.

Badania chińskiego okazu pozwalają sądzić, że było to zwierzę ciepłokrwiste, żywiło się owadami, mogło żyć w koronach drzew i było świetnym lotnikiem.

"Nasze badanie wskazuje na to, że część tkanek miękkich tych gadów różniła się od tego, co znamy dziś" - podkreśla autor badania, paleontolog z Muzeum Narodowego w Rio de Janeiro, dr Alexander Kellner. Naukowcy doszli do wniosku, że rozpiętość skrzydeł u badanego osobnika wynosiła niecały metr (u innych gatunków pterozaurów wielkość ta przekraczała nawet 12 m!), a błona skórna była rozciągnięta pomiędzy tułowiem a wydłużonymi palcami kończyny przedniej. Błona mogła się składać nawet z trzech warstw zawierających włókna strukturalne, przy czym włókna w każdej z tych warstw układały się w innym kierunku, tworząc wzór siatki.

Badacze spekulują, że latający gad aktywnie pomagał sobie podczas lotu, manewrując błoną. Jak dodaje Kellner, specyficzna budowa błony skórnej mogła też pozwalać pterozaurom na wygodne układanie skrzydeł podczas spoczynku. Włókna te nadawały też błonie wytrzymałość, zapobiegając rozdarciom.

Obecność nawet trzech warstw w błonie skrzydła, o włóknach skierowanych w różne strony, jest w tym badaniu najbardziej zaskakująca - ocenił jeden z większych autorytetów na świecie w dziedzinie pterozaurów, włoski paleontolog dr Fabio Dalla Vecchia. Nie zaobserwowano ich u innych, dobrze zachowanych okazów, co może oznaczać, że nie wszystkie struktury skrzydeł u pterozaurów były zbudowane w ten sam sposób.

Autorzy badania opisują również podobne do włosów struktury, które pokrywały ciało gada, m.in. fragment jego błony skrzydłowej. Wcześniej zakładano, że włosy te były piórami lub też ich protoplastami. Teraz okazuje się, że składały się ze stosunkowo grubych włókien i różniły się budową od włosów ssaków oraz jakichkolwiek innych zwierząt - informują naukowcy.

Naukowcy natrafili też na "rogowe pokrycie" szponów pterozaura i twierdzą, że za życia zwierzęcia szpony były o wiele dłuższe. "To potwierdza hipotezę, że zwierzęta dobrze się wspinały i mogły żyć w koronach drzew" - dopowiada Kellner.

Szczegóły w najnowszym numerze pisma Proceedings of the Royal Society B http://rspb.royalsocietypublishing.org/ ZAN

PAP - Nauka w Polsce

krf/bsz