Jak informuje dr Jacek Kabaciński z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu, który kieruje zespołem badawczym, w wyniku dotychczasowych prac ustalono pozostałości rozległej osady mezolitycznej, o zasięgu około 1 ha. Jego zdaniem, teren osady był "niezwykle intensywnie wykorzystany", o czym świadczy liczba materiałów krzemiennych odkrytych podczas wykopalisk.

Kabaciński dodaje, że - dzięki przebadaniu warstwy torfów o miąższości prawie 4 metrów oraz datowaniu odkrytych narzędzi z poroża z pomocą metody AMS - można wstępnie określić, że stanowisko pochodzi z pierwszej połowy okresu borealnego.

Archeolodzy uważają, że badana osada funkcjonowała przez cały rok.

Znalezione na terenie osady topory z poroża jelenia mają otwory służące osadzeniu trzonka i ukośnie ściętą partię pracującą, która jest przeciwległa do tępo zakończonego końca. Narzędzia noszą ślady intensywnego używania. Archeolodzy znaleźli liczne odpady poprodukcyjne, więc z całą pewnością topory wykonywano właśnie w tym miejscu. Co ciekawe, odkopano też żuchwy jeleni co oznacza, że przynoszono na stanowisko całe upolowane sztuki.

Podczas badań wykopaliskowych odkryto też m.in. dwa topory wykonane z kości śródstopia tura. Dotychczas zespół nie trafił jednak na odpadki produkcyjne wskazujące na miejscowe wytwarzanie toporów z kości tura.

"Artefakty znalezione na stanowisku w Krzyżu Wielkopolskim są w sensie typologicznym i morfologicznym identyczne z tymi znalezionymi w kontekstach maglemoskich w północnych Niemczech, południowej Szwecji i Danii" - wyjaśnia Kabaciński.

Podczas badań wykopaliskowych znaleziono również 7700 fragmentów narzędzi krzemiennych wykonanych z kredowego krzemienia bałtyckiego. Największą część stanowią odpadki poprodukcyjne. Wśród narzędzi zaś archeolodzy rozpoznali m.in. drapacze, rylce, przekłuwacze, pazury i wiertniki, obłęczniki, wióry retuszowane, odłupki retuszowane, ciosaki, piki, fragmenty narzędzi retuszowanych oraz liczną grupę zbrojników, czyli grotów strzał (147 sztuk).

Przeprowadzone szczegółowe analizy traseologiczne (mikroskopowe) wybranej grupy artefaktów krzemiennych pokazały, że większość z nich nosiła ślady po obróbce poroża. W tym celu stosowano odłupki retuszowane, piki, wióry retuszowane oraz ciosaki. Ślady obróbki kości znajdowały się na mniejszej liczbie przebadanych narzędzi. Na kilku krzemieniach odnotowano ślady obróbki drewna.

"Niewątpliwie na stanowisku prowadzono wysoce specjalistyczne prace mające na celu produkowanie przedmiotów z kości i poroża, a narzędzia były intencjonalnie dobierane do określonych prac, co szczególnie widać w przypadku ciosaków i pików" - podsumowuje wyniki obserwacji traseologicznych Kabaciński.

"Odkrycie w jednym miejscu tylu elementów wykonanych z surowców organicznych jest w historii badań nad starszą epoką kamienia wydarzeniem niezwykłym" - uważa Kabaciński.

Nauka w Polsce - Szymon Zdziebłowski

agt/bsz