W programie „zwiedzania” jest historyczny, prawie 120-letni teleskop Drapera, z pomocą którego tworzona była historia astrofizyki i początki spektroskopii, a także 90-centymetrowy teleskop Schmidta-Cassegraina (TSC 90), największy teleskop optyczny na terenie Polski. O ile teleskop Drapera jest zabytkiem, to TSC 90 pracuje w każdą pogodną noc. W radiowej części obserwatorium podziwiać można 32-metrową antenę największego w Europie Środkowej radioteleskopu. Instrument pracuje zarówno w nocy, jak i w dzień (falom radiowym nie przeszkadza pora dnia) i należy do ogólnoświatowej sieci radioteleskopów VLBI.

Co roku obserwatorium odwiedza około 500 wycieczek szkolnych (i innych), czyli około 20 tysięcy zwiedzających.

Pracownicy i doktoranci Centrum Astronomii wygłaszają popularnonaukowe prelekcje, nie tylko w Toruniu, ale i w innym miastach organizujących popularnonaukowe wykłady o astronomii. Występują też w mediach, zarówno lokalnych, jak i ogólnopolskich. Za przykład mogą posłużyć wykonane przez toruńskich astronomów obserwacje najbliższego znanego zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego. Informacje „z pierwszej ręki” od osoby, która takie obserwacje prowadziła, mieli okazję poznać gimnazjaliści na jednym z letnich obozów dla młodzieży, miłośnicy astronomii podczas swojego zlotu, czy mieszkańcy Olsztyna. Odkrycie było też opisywane w prasie i mediach elektronicznych.

Innym przykładem może być kometa Holmesa, która na koniec 2007 roku zaskoczyła astronomów wybuchając nagle i zwiększając swoją jasność prawie milion razy. Seria pięknych zdjęć wykonanych toruńskim teleskopem znalazła się w prasie, Internecie i telewizji, a informacje o Toruniu pojawiły się nawet w mediach w ... Wietnamie.

W toruńskim obserwatorium siedzibę ma redakcja „Uranii – Postępów Astronomii”, popularnonaukowego czasopisma poświęconego astronomii. Dwumiesięcznik ukazuje się w nakładzie 1500 egzemplarzy.

Centrum Astronomii zaangażowane jest także w tworzenie portalu internetowego o Mikołaju Koperniku. Ten projekt Uniwersytetu Mikołaja Kopernika ma zostać udostępniony w roku 2009. Poza treścią naukową, portal będzie zawierał liczne popularnonaukowe materiały o Koperniku, jego odkryciu i działalności, w formie od tekstów pisanych, po elementy multimedialne.

Warsztaty Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci to kilkudniowe zajęcia dla gimnazjalistów i licealistów, które co roku mają miejsce w obserwatorium w Piwnicach. Uczniowie mogą poznać w praktyce, na czym polegają współczesne badania astronomiczne i metody analizy danych.

Przy okazji szczególnie ciekawych zjawisk astronomicznych organizowane są przez Centrum Astronomii specjalne imprezy. Mają one różną formę, na przykład w roku 2004 przejście Wenus na tle tarczy Słońca było transmitowane przez Internet. Z kolei wielka opozycja Marsa kilka lat temu zgromadziła ponad 1000 osób na wieczornych pokazach nieba przez teleskop. W tym dniu kolejka zaparkowanych samochodów kończyła się w sąsiedniej wsi.

Zdarzają się też zaskakujące i niecodzienne działania. Na przykład Centrum wsparło Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy w roku 2007. Kulminacyjnym punktem orkiestry było wyemitowanie przez toruński radioteleskop sygnału w kosmos z przesłaniem dla ewentualnych obcych cywilizacji.

Rok 2009 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Astronomii. Centrum Astronomii UMK, w porozumieniu z miastem Toruń oraz z polskim komitetem organizacji roku, szykuje w związku z tym kolejne atrakcje popularyzujące astronomię. Jedną z nich będzie koncert-widowisko plenerowe "Galileo - e pur si muove" w ramach Festiwalu Tour de Carillon. Do tego wydarzenia przygotowywane jest kilka hektarów okolicznych pól na parkingi i miejsca dla kilkunastotysięcznej publiczności.

PAP - Nauka w Polsce, Krzysztof Czart

tot/bsz