Malarię wywołuje pasożytniczy pierwotniak – zarodziec malarii z rodzaju Plasmodium – przenoszony przez samice komara widliszka (rodzaj Anopheles). Z pięciu gatunków Plasmodium powodujących malarię u człowieka największe znaczenie mają P. vivax i P. falciparum - najważniejszy pasożyt w Afryce, który odpowiada za większość związanych z malarią zgonów. P. vivax dominuje poza Afryką subsaharyjską.

W momencie ukłucia zarażony owad wprowadza do krwi człowieka komórki zarodźca w postaci inwazyjnej. Te atakują najpierw komórki wątroby, a następnie czerwone krwinki, które ostatecznie niszczą. Rozpadowi krwinek towarzyszą takie objawy, jak dreszcze, wysoka gorączka (nawet do 41 st. C), zlewne poty, uczucie niepokoju. Objawy pojawiają się w ciągu 10-15 dni od zarażenia. W przypadku P. falciparum, jeśli nie rozpocznie się leczenia w ciągu pierwszej doby, stan chorego może się pogorszyć w sposób zagrażający życiu.

Malarii można zapobiegać i skutecznie ją leczyć, jednak związane z tym wydatki przekraczają możliwości wielu biednych krajów.

Obecnie w fazie testów są obiecujące szczepionki na malarię, opracowuje się nowe klasy insektycydów, trwają badania nad metodami ograniczania populacji komarów - mikrobiologicznymi oraz genetycznymi (sterylizacja samców). Według niektórych specjalistów w przyszłości możliwe byłoby całkowite wyeliminowanie malarii.

Malarią zagrożona jest połowa ludności świata. Według Światowej Organizacji Zdrowia na malarię choruje około 200 milionów ludzi rocznie. W roku 2016 zachorowało 216 milionów w 91 krajach (90 proc. w Afryce), a zatem o 5 milionów więcej niż w roku 2015. Zarejestrowano 445 000 zgonów (91 proc. w Afryce) - w 2015 było to 446 000. Ofiarami są głównie afrykańskie dzieci poniżej piątego roku życia.

U dzieci chorych na malarię często pojawia się ciężka anemia, problemy z oddychaniem z powodu kwasicy czy malaria mózgowa. Z wiekiem u mieszkańców najbardziej narażonych na tę chorobę obszarów może rozwijać się częściowa odporność – infekcje przebiegają u nich bezobjawowo.

Światowy Dzień Walki z Malarią obchodzony jest corocznie od 2008 roku w dniu 25 kwietnia. Jego celem jest wzrost świadomości społecznej dotyczącej malarii oraz redukcja skutków i skali choroby. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/