<p><strong>Odkrycie pierwszych planet poza Układem Słonecznym uznano za największe odkrycie dokonane przez polskiego astronoma od czasów Kopernika</strong>. Prof. Aleksander Wolszczan, wybitny polski radioastronom i astrofizyk uzmysłowił współczesnym, że poza Układem Słonecznym może istnieć życie. 9 stycznia 1992 pismo "Nature" poinformowało o przełomowym dla światowej nauki odkryciu: ustaleniu, że poza Układem Słonecznym istnieją planety. Odkrywcą był polski naukowiec, profesor Aleksander Wolszczan, wybitny badacz pulsarów - gwiazd neutronowych wysyłających w regularnych odstępach czasu impulsy promieniowania radiowego.</p>
Wolszczan zidentyfikował w gwiazdozbiorze Panny pulsar PSR B1257+12. Jak się okazało, posiada on własny system planetarny - co najmniej trzy krążące wokół gwiazdy planety. Do odkrycia doszło we wrześniu 1991 roku w obserwatorium Arecibo w Porto Rico, gdzie Wolszczan, wspólnie z naukowcami z innych krajów, badał niebo przy pomocy największego na świecie, 305-metrowego radioteleskopu.
Były to pierwsze pozasłoneczne planety, jakie poznała ludzkość. Późniejsze obserwacje pozwoliły stwierdzić, że w sumie, wokół PSR 1257+12 krążą aż cztery planety.
NIE DO WIARY
"Było to trudne do opisania uświadomienie sobie, że to początek nowej ery badań planetarnych z niemożliwymi do przewidzenia konsekwencjami, nie tylko naukowymi, ale może przede wszystkim światopoglądowymi" - mówi prof. Wolszczan.
Sensacyjne odkrycie zaprezentowane zostało oficjalnie w styczniu 1992 r. na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Atlancie i w czasopiśmie "Nature". Pełne wyniki badań Wolszczan opublikował 22 marca 1994 roku w piśmie "Science".
Polaka uznano za jednego z najwybitniejszych naukowców w historii. Jedno z najwybitniejszych popularnych pism astronomicznych na świecie, "Astronomy", umieściło Aleksandra Wolszczana na liście 25 największych odkrywców wszech czasów - obok Izaaka Newtona, Mikołaja Kopernika i Galileusza.
Tygodnik "Nature" uznał z kolei polskiego astronoma za autora jednej z najwybitniejszych prac naukowych, publikowanych kiedykolwiek na łamach tego pisma. Nazwisko Wolszczana wymieniono wówczas obok nazwisk Einsteina i Roentgena.
Inny wybitny polski astrofizyk, prof. Bohdan Paczyński, pracujący na Uniwersytecie Princeton, powiedział o badaniach Wolszczana: "Jest to największe odkrycie dokonane przez polskiego astronoma od czasów Kopernika".
SZCZECINEK, TORUŃ, BONN...
Aleksander Wolszczan urodził się w roku 1946 w Szczecinku. Po ukończeniu studiów astronomicznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, w roku 1969 rozpoczął pracę w Zakładzie Radioastronomii Instytutu Astronomii UMK. W latach 1973-1974 odbył staż naukowy w Max-Planck-Institut fuer Radioastronomie w Bonn, gdzie znajduje się największy w Europie radioteleskop.
W roku 1975 uzyskał w UMK stopień doktora nauk ścisłych z fizyki, za pracę pt. "Struktury scyntylacyjne w widmach pulsarów". W latach 1974-1979 był asystentem, a następnie adiunktem na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W okresie 1979-1982 pracował z kolei w Centrum Astronomicznym PAN im. M. Kopernika w Toruniu.
W roku 1982 wyjechał do Niemiec, a rok później do Stanów Zjednoczonych. Od tego momentu pracuje stale za granicą, powracając do Polski jedynie w celu współpracy ze swoją macierzystą uczelnią i astronomami w innych krajowych ośrodkach. W latach 1997-2000 był dyrektorem Centrum Astronomii UMK i do tej pory jest jego pracownikiem.
W USA, w okresie od 1983 do 1993 roku, pracował kolejno w słynnym amerykańskim Cornell University, w National Astronomy and Ionosphere Center, do którego należy Arecibo Observatory w Porto Rico, gdzie Wolszczan dokonał przełomowego dla nauki odkrycia.
Od roku 1992 astronom zatrudniony jest na Uniwersytecie Stanowym w Pensylwanii, jako profesor astronomii i astrofizyki. Uczelnia ta przyznała mu tytuł "Evan Pugh Professor" - wyróżnienie, które otrzymują w PennState University profesorowie należący do międzynarodowej czołówki w swej dziedzinie.
Prof. Wolszczan nadal ściśle współpracuje z astronomami z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obiektem jego badań pozostają pulsary oraz poszukiwanie planet pozasłonecznych.
TORUNIANIN XX WIEKU
W Polsce Wolszczan otrzymał tytuł "torunianina XX wieku". W plebiscycie zorganizowanym na przełomie 1999 i 2000 roku przez toruńską redakcję "Gazety Wyborczej" astronom pokonał m.in. Leszka Balcerowicza, który w Toruniu dorastał i który miasto to odwiedza regularnie. Głosowali ludzie z całego kraju, nadeszło ponad 2 tysiące kuponów. Wolszczan uzyskał ok. 200 głosów więcej niż reformator polskiej gospodarki i były polski wicepremier.
Astronom, uznawany za wybitnego reprezentanta polskiej nauki, otrzymał w roku 1992 nagrodę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Uhonorowano w ten sposób odkrycie pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego. Wśród innych wyróżnień profesora znalazły się m.in. nagroda im. Beatrice Tinsley Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego oraz nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku.
Aleksander Wolszczan jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a także m.in. American Astronomical Society, American Association for the Advancement of Science, International Union of Radio Science, International Astronomical Union oraz Polskiego Instytutu Sztuki i Nauki w Ameryce.
W czasie wolnym od pracy naukowej najchętniej podróżuje. Pasjonuje go turystyka górska. Przyznaje się także do pasji kulinarnych. Jak wyjawił PAP, gotowanie to jedno z jego ulubionych zajęć poza pracą.
PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros
mba
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
