AWANS TO TYLKO PIERWSZY KROK

Odpowiednie połączenie kompetencji osobistych i społecznych może zapewnić sukces - czyli samorealizację dzięki sprawnemu zarządzaniu sobą oraz dobre relacje z ludźmi - czyli skuteczność interpersonalną.

„Najbardziej intratne i prestiżowe stanowiska wiążą się z dużą dozą samodzielności i odpowiedzialności. Awans jednak to dopiero pierwszy krok do kariery. Jeżeli nie umiemy właściwie zarządzać sobą, nie mamy większych szans na sukces" – uważa Smółka.

Jako przykład podaje zjawisko "dławienia się" pod presją, kiedy nie jesteśmy w stanie działać skutecznie i wypadamy poniżej swoich możliwości. "To dowód, że obiektywnie wysokie kwalifikacje formalne, nie wsparte równie wysokimi umiejętnościami zarządzania sobą, nie gwarantują oczekiwanego dobrego wyniku" - podkreśla.

"Miękkie" umiejętności są szczególnie ważne dla osób, które pracują w zespole lub muszą w pracy zawodowej kontaktować się z innymi ludźmi. W przeciwieństwie do kompetencji "twardych", utożsamianych ze specjalistyczną wiedzą i specyficznymi umiejętnościami zawodowymi, kompetencje "miękkie" mają bardziej uniwersalny charakter - są podstawą skutecznego działania w szerokim spektrum stanowisk i ról. Zasługują na miano umiejętności życiowych, ponieważ są ważne zarówno w kontekście pracy zawodowej, jak życia osobistego, rodzinnego i społecznego, w tym politycznego.

WIEDZA NA DRUGIM MIEJSCU

Zdaniem Smółki, osoby, które doskonalą w sobie "miękkie" umiejętności, potrafią konsekwentnie realizować własne cele. Są aktywne, odporne na stres, asertywne, potrafią budować własny autorytet i korzystny wizerunek. Umieją też inspirować innych do działania zgodnego z własną wizją.

"To właśnie +miękkie+ kompetencje różnicują osoby, które uzyskują ponadprzeciętne rezultaty w swej pracy od tych, które zaledwie spełniają pewne minimalne standardy, dlatego inwestowanie w rozwój tych kompetencji jest równie ważne, jak zdobywanie innych kwalifikacji" - przekonuje Smółka.

W opinii psychologa, zdobywanie kluczowych "miękkich" kompetencji może wręcz kompensować pewne deficyty w zakresie specjalistycznej wiedzy i zawodowych umiejętności.

"Treść i zakres pracy zawodowej ulegają dziś dynamicznym zmianom. Elastyczność działania lub zdolności przystosowawcze budują podstawowy zrąb naszego potencjału. Można go szybko przekształcić w konkretne strategie, umożliwiające szybką adaptację do nowych warunków" - mówi Smółka.

Psycholog zwraca uwagę na znaczenie kontaktów zawodowych oraz biznesowych w rozwoju zawodowym i osobistym. "To relacje społeczne ograniczają lub umożliwiają nam kierowanie własną karierą oraz zawieranie intratnych kontraktów. Kompetencje interpersonalne, czyli umiejętność owocnego współdziałania z innymi ludzmi, gwarantują również wysoką skuteczność w realizowaniu własnych zamierzeń" - podkreśla.

WSZYSTKIEGO MOŻNA SIĘ NAUCZYĆ

Paweł Smółka zajmuje się m.in. naturalnym treningiem społecznym. Jak twierdzi, odpowiednio intensywne i zaplanowane ćwiczenia mogą być znacznie skuteczniejsze niż płatne szkolenia, oferowane przez firmy. Naturalny trening, czyli umiejętność czerpania wiedzy o sobie z życiowych doświadczeń, jest przy tym całkowicie bezpłatny.

"Tak jak inwestujemy w naukę języków obcych, powinniśmy zainwestować w kluczowe +miękkie+ kompetencje, by zwiększyć własną wartość na rynku pracy" - uważa Smółka. "Wielu ludzi dosłownie trwoni własny potencjał z powodu zbyt licznych i nieuzasadnionych obaw, inni nie potrafią skutecznie się zaprezentować, tak aby szef lub potencjalny pracodawca uwierzył, że są w stanie pomóc mu w realizacji kluczowych dla firmy celów. Niektórzy z kolei unikają wywierania wpływu na współpracowników, ponieważ utożsamiają to z manipulacją. Tymczasem bez tego nie jesteśmy w stanie przyczyniać się do postępów wspólnej pracy i wnosić czegoś wartościowego do działań zespołu" - tłumaczy.

Naturalny trening społeczny polega na wykorzystywaniu codziennych doświadczeń do budowania i doskonalenia wybranych "miękkich" kompetencji. "Badania wskazują, że samo doświadczanie różnorodnych sytuacji tylko częściowo przekłada się na rzeczywiste umiejętności. Aby zafundować sobie w pełni efektywny i darmowy trening +miękkich+ kompetencji należy z codziennych doświadczeń korzystać strategicznie i planowo" - wyjaśnia Smółka.

KAŻDY MOŻE BYĆ PRZYWÓDCĄ?

Budowanie osobowości od podstaw jest, zdaniem psychologa, procesem żmudnym lecz możliwym. Klucz do sukcesu stanowi założenie, że brak danej umiejętności jest pozorny. Trening polega przede wszystkim na tym, żeby nie reagować na "etykietkę" danego wyzwania, lecz odnosić się do zachowań, których dana sytuacja wymaga.

"W wyniku treningu z dużym prawdopodobieństwem odkryjemy w sobie potencjał, który pozwoli nam świetnie poradzić sobie z wyzwaniami. Nie każdy z nas miał okazję piastować stanowisko menedżerskie, ale niemal wszyscy mieliśmy kiedyś szansę przewodzić np. grupie koleżeńskiej lub wspólnocie mieszkańców. Doświadczenia z tych sytuacji mogą być, jak to się technicznie nazywa, przetransferowane do nowego kontekstu" - mówi badacz.

Prawdą jest, że niektórzy z nas mają znaczne predyspozycje do szczególnie łatwego i szybkiego rozwijania tego typu umiejętności. Wydaje się jednak, że dla większości ludzi nie istnieją większe przeszkody w budowaniu i doskonaleniu "miękkich" kompetencji. Kluczowym czynnikiem jest po prostu udział w sytuacjach społecznych i czerpanie z nich nauki. Chodzi o to, aby nie unikać wyzwań interpersonalnych, ale traktować je jako nowe, cenne doświadczenia. Intensywność i różnorodność doświadczeń społecznych w dużym stopniu przekłada się na poziom naszych "miękkich" kompetencji. Z drugiej strony, sama umiejętność czerpania zarówno przyjemności, jak i nauki z codziennych doświadczeń interpersonalnych, już jest właśnie "miękką" kompetencją.

* * *

Paweł Smółka jest doktorantem (pod kier. prof. dr hab. Anny Matczak) w Katedrze Psychologii Różnic Indywidualnych Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Uznaje rygoryzm metodologiczny i pragmatyzm w nauce. W swoich badaniach zajmuje się osobowościowymi uwarunkowaniami skuteczności interpersonalnej. Mówiąc prościej, stara się udzielić odpowiedzi na pytanie, czym charakteryzują się osoby, które mają tak zwaną „osobowość”. Ta wiedza ma znaczenie nie tylko podczas selekcji zawodowej lub doradztwa zawodowego, ale także podczas treningu. Autorski model Smółki wskazuje, jakie właściwości naszego charakteru warto modyfikować, aby umożliwić sobie pełniejsze korzystanie z doświadczeń społecznych i w rezultacie budować ponadprzeciętne "miękkie" kompetencje.

Paweł Smółka będzie prezentował wyniki swoich badań 23 września o godz. 12.00 na wydziale psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dodatkowe informacje można znaleźć na stronie internetowej http://www.miekkie-kompetencje.pl/

PAP - Nauka w Polsce, Karolina Olszewska

reo