Neandertalczycy byli bliskimi krewniakami człowieka współczesnego. Wyginęli około 30 tys. lat temu z bliżej nieznanych powodów, być może na skutek rywalizacji z gatunkiem Homo sapiens.

Najnowsze badania, prowadzone przez międzynarodowy zespół pod kierunkiem naukowców z Uniwersytetu w Zurichu, dowodzą, że w momencie narodzin dzieci neandertalskie miały tak samo duże mózgi, jak dzieci ludzkie. Po urodzeniu zaś ich mózg rósł nieco szybciej niż u ludzkich dzieci i osiągał większe rozmiary.

Dr Marcia Ponce de Leon i prof. Christoph Zollikofer z Instytutu Antropologii przy Uniwersytecie w Zurichu badali czaszkę noworodka neandertalskiego z jaskini Mezmaiskaya w Rosji. Dziecko, które umarło zaraz po narodzinach, pochowane zostało z bardzo dużą starannością. Dzięki temu, mimo że od jego śmierci minęło około 40 tys. lat, jego szczątki zachowały się we względnie dobrym stanie.

Naukowcy zrekonstruowali w komputerze szkielet dziecka na podstawie 141 fragmentów kości. Mózg dziecka miał dokładnie takie same rozmiary, jak mózg przeciętnego ludzkiego noworodka. Jego objętość wynosiła 400 cm sześciennych. Za to szkielet okazał się masywniejszy niż u ludzi.

Badacze zrekonstruowali również miednicę kobiety neandertalskiej, której częściowy szkielet odkryto w latach 30. XX w. Dzięki temu można było przeprowadzić symulację komputerową porodu. Okazało się, że otwór w miednicy, przez który dziecko wychodzi na świat, był u kobiet neandertalskich szerszy. Jednak dzieci neandertalskie miały większe czaszki w części twarzowej, dlatego poród był równie trudny jak u ludzi.

"Rozmiar 400 cm sześciennych u noworodków jest prawdopodobnie ewolucyjną granicą, która została osiągnięta 500 tys. lat temu przez wspólnego przodka ludzi i neandertalczyków - wyjaśnia Zollikofer. - Oznaczałoby to, że przez ostatnie 500 tys. lat płaciliśmy za nasz duży mózg wysoką ewolucyjną cenę w postaci komplikacji porodowych".

W celu zbadania rozwoju mózgu u neandertalczyków po urodzeniu, naukowcy analizowali inne czaszki dzieci do wieku około czterech lat, znalezione na terenie Syrii. Badaczy zaskoczyło, że mózg neandertalczyków we wczesnym dzieciństwie powiększał się szybciej niż u ludzi.

Jak piszą naukowcy szybko rosnący mózg u dzieci wiąże się z szeregiem konsekwencji. Oznacza, że dzieci potrzebują więcej pożywienia. Pożywienie mogą im dostarczyć tylko te matki, które same potrafią utrzymać się w dobrym zdrowiu. Muszą też mieć swoje pierwsze dziecko w nieco późniejszym wieku.

Jak podkreślają naukowcy, z najnowszych badań wynika, że dorastanie młodych neandertalczyków było równie wolne, jak ludzi współczesnych, a może nawet wolniejsze. Przeczy to wcześniejszym teoriom, które głosiły, że neandertalczycy rośli szybko i wcześniej umierali.

"Biorąc pod uwagę takie wyznaczniki, jak narodziny, rozwój mózgu czy przebieg życia okazuje się, że byliśmy do siebie zdumiewająco podobni" - mówi Ponce de Leon. KRX

PAP - Nauka w Polsce

tot/bsz